Nga Baton Haxhiu
Mbrëmë në “Opinion”, të Blendi Fevziut, duhej të kishte një diskutim të gjerë mbi partitë e ashtuquajtura të vogla dhe rolin e tyre në skenën politike shqiptare. Ky debat nuk arriti të bëhej për shkak të protagonizmit të panevojshëm të Arlind Qorit, që e deshi hapësirën mediale për të debatuar për asgjë.
Megjithatë, ajo që mbetet shqetësuese dhe pakuptuar mirë është fakti se shumë nga këto parti duket se ende nuk e kanë kuptuar realitetin e asaj që kërkon votuesi shqiptar dhe arsyet pse këto parti nuk po arrijnë të fitojnë mbështetje të konsiderueshme. Analiza e rezultateve të fundit të sondazhit për partitë e vogla e përforcon këtë shqetësim dhe ndihmon në dekodimin e asaj që vazhdon të jetë një cikël bllokimi për to.
Rezultatet e sondazhit tregojnë një performancë të dobët të këtyre partive, ku asnjë prej tyre nuk arrin të kalojë pragun e 3% të mbështetjes popullore. Për shembull, “Mundësia” (Agron Shehaj) ka arritur nivelin më të lartë me 2% ndërsa parti si “Nisma Thurje” dhe “Lëvizja Bashkë” që promovojnë reforma progresive, mezi kalojnë 1.5% dhe 3%. Arlind Qori ka vetëm 0.5%.
Edhe “Partia e Lirisë” e Ilir Metës, që dikur kishte një elektorat të fortë, për shkak të arrestimit dhe problemeve me drejtësinë është tkurrur në vetëm 1%.
E gjithë kjo ndodh në një kontekst ku dy partitë kryesore, Partia Socialiste dhe Partia Demokratike, vazhdojnë të dominojnë me përqindje respektive prej 48% dhe 36% duke lënë një hapësirë shumë të kufizuar për forcat e tjera politike.
Dominimi i këtyre dy partive kryesore lidhet jo vetëm me historinë e gjatë të lidershipit të tyre dhe strukturën organizative që kanë ndërtuar, por edhe me një perceptim të rrënjosur të qytetarëve se vetëm këto forca mund të menaxhojnë sistemin ekzistues, pavarësisht problemeve të dukshme me korrupsionin dhe qeverisjen e dobët.
Kjo tregon që dy partitë e mëdha kanë ndërtuar një sistem të fortë polarizues, shpeshherë me vedije të plotë, për ta ruajtur peshen e vet dhë për të larguar influencën e partive të reja që dalin në jetën politike.
Këtu hyn në lojë një aspekt thelbësor që shumë nga partitë e vogla nuk arrijnë të kuptojnë: në Shqipëri, korrupsioni nuk ndikon në mënyrë të drejtpërdrejtë në votë aq sa mendohet. Nuk kanë ndikuar as denoncimi i fusha e të marihuanës sepse mirëqenja nga ato fusha, për një pjesë të saj, është më e rëndësishme se sa thirrja për ndërgjegjje të votuesit potencial.
Arsyeja është e thjeshtë—për qytetarin e zakonshëm, korrupsioni nuk është vetëm një pengesë, por edhe një mjet për të përshpejtuar proceset që, ndryshe, do të ishin të ngadalta dhe të ngarkuara me burokraci. Në shumë raste, korrupsioni shihet si një “zgjidhje pragmatike” për të përballuar një sistem të ngurtë dhe joefikas.
Për këtë arsye, kur partitë e vogla përqendrojnë retorikën e tyre te lufta kundër korrupsionit dhe te transparenca pa ofruar zgjidhje konkrete dhe praktike që qytetari të mund t’i perceptojë si të realizueshme në të përditshmen e tij, ato duken si entitete që flasin për probleme teorike dhe jo për zgjidhje reale.
Votuesi shqiptar, që vetë është shpesh pjesë e një modeli të vogël korruptiv në jetën e tij të përditshme, duke përfituar përmes ryshfeteve për nota në universitete, vendet e punës apo tenderat publikë, nuk e sheh korrupsionin vetëm si një të keqe të madhe abstrakte, por si diçka të lidhur me mënyrën praktike të jetesës dhe zgjidhjen e problemeve personale.
Në këtë kuptim, partitë e vogla nuk kanë kuptuar se ajo që votuesi kërkon nuk është thjesht një premtim moral për një shoqëri pa korrupsion, por një alternativë që i ofron siguri, stabilitet dhe një mënyrë më të lehtë për të përmbushur nevojat e tij pa pasur nevojë për ndërhyrje të paligjshme.
Në vend që të përqendrohen në ndërtimin e një platforme të unifikuar dhe të realizueshme që trajton problemet konkrete të qytetarit, ato mbeten të fragmentuara dhe të dobëta, duke konkurruar mes tyre për një pjesë të vogël të votës së protestës që është gjithashtu e fragmentuar dhe pa një drejtim të qartë.
Kjo situatë kërkon një paradigmë të re politike. Partitë e vogla duhet të kuptojnë se për të qenë konkurruese nuk mjafton të denoncojnë korrupsionin dhe të kërkojnë ndryshime radikale pa treguar qartë se si do të arrihen këto ndryshime në praktikë. Ato duhet të bashkëpunojnë, të ndërtojnë një identitet të përbashkët politik dhe të krijojnë një narrativë të re që është më afër realitetit të votuesit të zakonshëm.
Në vend që të qëndrojnë në margjina dhe të luajnë rolin e forcave morale pa pushtet real, ato duhet të përfshihen në procesin politik me një qasje më pragmatike, duke pranuar se ndryshimi është një proces gradual dhe që kërkon kompromise dhe bashkëpunim për t’u arritur.
Për më tepër, partitë e mëdha kanë disa përparësi të qarta që vazhdojnë të mbajnë skenën politike të dominuar nga ato:
Rrjetet e fuqishme organizative, ku Partitë e mëdha kanë ndërtuar struktura të qëndrueshme dhe rrjete të gjera në çdo nivel, nga qendra deri te njësitë lokale. Kjo u mundëson atyre të jenë të pranishme në mënyrë të vazhdueshme në jetën e përditshme të qytetarëve dhe të mobilizojnë më lehtë elektoratin. Pastaj,
Identiteti politik dhe historiku i gjatë dhe kjo është arsye që qytetarët i shohin partitë e mëdha si forca me një histori të gjatë në politikë, me lidership të njohur dhe me përvojë në menaxhimin e shtetit. Kjo krijon një lloj besimi te stabiliteti që ato mund të ofrojnë, pavarësisht problemeve të vazhdueshme të qeverisjes dhe korrupcionit.
Gjithashtu, këto parti kanë kapacitet për të ofruar përfitime të prekshme dhe të mëdha sepse kanë fuqinë për të menaxhuar burimet shtetërore dhe për të ofruar përfitime konkrete për qytetarët, qoftë përmes projekteve publike apo vendeve të punës në administratë. Kjo i bën votuesit më të prirur të mbështesin partitë që kanë mundësi reale për të ndikuar në jetën e tyre.
Duke vijuar me përvojën që kanë me kapitalin mediatik dhe komunikimin e fuqishëm: Në një mjedis ku media ka një rol të madh në formimin e opinioneve politike, partitë e mëdha përfitojnë nga mbulimi i vazhdueshëm dhe i gjerë mediatik, duke ndikuar drejtpërdrejt në perceptimin e publikut.
Aftësia për të menaxhuar dhe stabilizuar korrupsionin. Edhe pse korrupsioni perceptohet si një problem i madh, partitë e mëdha kanë arritur ta menaxhojnë atë në mënyrë që të mos krijojë destabilitet të rëndësishëm politik. Për qytetarët, më e rëndësishme është që sistemi të vazhdojë të funksionojë dhe përfitimet e vogla të vazhdojnë të jenë të arritshme, gjë që i mban partitë e mëdha në pushtet.
Në përfundim, partitë e vogla duhet të kuptojnë se për të ndryshuar këtë realitet, nuk mjafton vetëm retorika kundër korrupsionit apo premtimet për reforma të mëdha. Ato duhet të ndërtojnë një alternativë të qëndrueshme dhe reale, që ofron zgjidhje të prekshme dhe afatgjata për problemet e qytetarëve, në mënyrë që të bëhen aktorë të rëndësishëm në skenën politike shqiptare.
Derisa të ndodhë kjo, dy partitë e mëdha do të vazhdojnë të dominojnë, duke ofruar stabilitetin që votuesi e kërkon dhe përfitimet që ai ende i konsideron të domosdoshme për përditshmërinë e tij.
