Ish-Presidenti Bujar Nishani në një intervistë në “Arena” nga Dritan Hila në Ora News u shpreh se kryeministri Rama e përdori marrëveshjen me liderin e opozitës Lulzim Basha në mënyrë spekulative dhe mjeshtërore.
Hila: Ju e mendoni me instinktin e politikanit që e dëmtoj z. Basha kjo marrëveshje?
Nishani: Unë besoj që u përdor në mënyrë spekulative, në mënyrë më mjeshtërore nga z. Rama. Z. Basha u fokusua në pjesën parimore tek fushata programore, tek ajo që mendonte. Z. Rama e përdori më mirë në dëm të kundërshtarit të vet politik
Intervista minutë pas minute:
Hila: Jemi në puntatën e fundit të sezonit dhe kemi zgjedhur që të bëjmë një intervistë me Presidentin e Republikës z. Bujar Nishani. Po drejtohem me titullin “Presidenti i Republikës “sepse edhe ne Shqiptarët duhet të mësohemi që: kur një personalitet kalon në disa funksione të caktuara, pra merr një titull që i mbetet për gjithë jetën.
Mirëserdhët z. President!
Nishani: Mirëmbrëma dhe faleminderit për ftesën. Ju keni plotësisht të drejtë kur thoni Presidenti i Republikës por duhet shtuar , nga viti 2012-2017 sepse tani kemi një President të ri. Të gjithë ato që kanë qenë President e ruajnë këtë titull por, për periudhën të cilën i kanë shërbyer Shqipërisë si President.
Ju faleminderit për ftësën, kënaqësi për mua
Hila: Faleminderit që erdhët. Në fakt kjo do jetë një intervistë më e ç’tensionuar sepse intervistën e fundit e bëmë në momentin që opozita ishte në çadër, ndërsa tani besoj dhe ju jeni më i relaksuar apo jo?
Nishani: Patjetër. Jam më i relaksuar sepse në fund të fundit i kam ikur përgjegjësive të drejtpërdrejta shtetërore, të cilat në postin e Presidentin janë shumë të mëdha edhe pse shpesh herë në rutinën e përditshme ato nuk përcillen tek publiku por, pesha e përgjegjësisë kur je Presidenti i Republikës apo kur je në funksione të larta shtetërore është shumë e madhe sepse mban mbi vete përgjegjësinë e ecurisë së shtetit dhe përgjegjësinë imazhit të shtetit dhe përmbushjes së funksionit. Përgjegjësia ishte shumë e madhe ndaj tashmë ndjehem shumë i çliruar nga kjo peshë në një farë mënyre.
Hila: Z. President si ishte dita e parë post presidenciale?
Nishani: Ka qenë një ditë e gjatë në shtëpi, me miq. Por natyrisht që është e vështirë të ambientohesh me tempin, kur je në një temperaturë shumë dinamik, me një axhendë strikte, me stafin të cilin duhet të komunikosh dhe për një kohë të gjatë. Papritur nuk e ke më atë dinamikë, atë temp dhe atë përgjegjësi strikte të paraqitjes të angazhimit të deklaratave. Padyshim ka një diferencë të madhe, por njeriu përshtatet, për më tepër që njeriu mendon se ka rëndësi sesi e mban veten të angazhuar në aktivitetin ditor.
Hila: Në fakt ju si personazh publik nuk keni qenë tipi që i keni “dhënë vetes”. Keni qenë një njeri i thjeshtë dhe besoj se kjo j’ua ka lehtësuar atë kalimin nga President në fuqi, në ish President apo jo?
Nishani: Ju falënderoj për këtë konstatim dhe më vjen mirë që ka dhe personalitete të tilla si puna juaj që e konstatojnë këtë. Për herë të parë po e them se gjatë kohës unë nuk jam kujdesur të sponsorizoj imazhin apo prezencën formale, për të krijuar një imazh përmes sponsorizimit, përmes suportit jo normal .
Hila: Në fakt unë kam komunikuar gjithmonë direkt me ju dhe kjo ma ka krijuar atë përshtypjen
Nishani: Po, unë kam zgjedhur një mënyrë tjetër Dritan , që atë mungesë që e kam pasur për shkak të këtij sponsorizimi unë e kam zëvendësuar me komunikimin dhe me prezencës e drejtpërdrejtë tek njerëzit, e cila nuk ka qenë aq e dukshme sa mund të ishte paraqitja apo një formalitet I sponsorizuar , por ka qenë shumë më përmbajtësore dhe thelbësorë dhe jam I bindur që kamë zgjedhur mirë në këtë formë.
Hila: Z. Nishani një ish President Republike çfarë privilegjesh ka? Kjo edhe për kuriozitetin e publikut, por edhe për të ditur si I trajtojmë ne funksionarët pasi ikin nga detyra. Juve cfarë privilegjesh keni nga data 25 ?
Nishani: Nuk ka privilegje të mëdha, momentalisht për fat të keq Shqipëria (them në për fatin e keq jo në aspektin personal por në kuadrin e imazhit të shtetit) është I vetmi vend evropian, por besoj dhe botërorë që nuk ka një ligj për Presidentin e Republikës. Për fatin e mirë nga ana tjetër ligji është i përgatitur, i draftuar dhe i depozituar në Parlament. Besoj që me fillimin e legjislaturës së re ky ligj të kalojë. Aktualisht Presidenti me aktet që janë në fuqi, ka tre vitet e ardhshme: Ruajtjen fizike, me një numër shumë të kufizuar personeli. Ka një trajtim financiar vetëm tre vjeçar me një përqindje të caktuar të pagës që ka pasur për tre vitet e ardhshme. Ligji i cili parashikon të kalojë në Parlament, i jep disa hapësira Presidentit; Të ketë një ambient pune, të ketë një staf minimalist të vogël. Pastaj kuptohet ka dhe nevojën e ndihmës së transportit. Kjo nëse ligji do kalojë, por aktualisht nuk ka ndonjë privilegj Presidenti I Republikës. Unë mendoj se me ligjin e ri hidhet një hap përpara për të krijuar një mundësi që investimet e tilla…Unë e quaj veten një të shtetit Shqiptar, dhe të gjithë drejtuesit e shtetit Shqiptar janë investime të shtetit, janë investime të qytetarëve shqiptar dhe këto investime duhet të vazhdojnë të kontribuojnë, dhe që ta bëjnë këtë patjetër që duhet të kenë në dispozicion një infrastrukturë normale. Kjo është pak a shumë situata, por nuk besoj që kjo është çështja më kryesore, është e rëndësishme, ka të bëj me imazhin e shtetit, por besoj se ligji i ri që është në Kuvend, prêt të votohet dhe besoj se do të kaloj me fillimin e legjislaturës së re.
Hila: E ka ndjerë familja periudhën tuaj presidenciale? Bashkëshortja, fëmijë, ju ishit afër, larg?
Nishani: Në radhë të parë duhet të them që përtej të qenit një post shumë i lartë dhe shumë i nderuar. Njeriu që merr postin e Presidentit të Republikës, është njeriu më inderuar. Njeriu që i bëhet nderi më i madh për sa jemi në këtë botë. Ka edhe privilegje në krahasim me ambientin ku jeton , ke një trajtim nga Drejtoria e Shërbimit Qeveritar, një personel që të ndihmon në familje, që të ndihmon në zyrë, pra janë disa privilegje të cilat i ka paraparë ligji.
Nishani: Fotoja me BMW-në që solli marrëdhënie të tensionuar me djalin
Hila: Po Bujar Nishani si prind?
Nishani: …por do ju them në mënyrë shumë të sinqertë që ka dhe mjaft, kufizime, limitime në aspektin e jetës personale privatë, atë familjare .Unë mund të them Dritan që personalisht, ndoshta ka të bëjë dhe me natyrën e njeriut që nuk është se I kam përjetuar kufizimet. Për sa kohë i jam angazhuar tërësisht angazhimit zyrtarë, por t’ju them të drejtën fëmija ime e ka përjetuar në një farë mënyre e sidomos fëmijët.
Meqë jemi në një bisedë të tillë më lejoni të tregoj mes jush, një copë interesante nga jeta: Para dy apo tre vjetësh isha në funksionin e Presidentit të Republikës, djali në atë kohë ishte 18 vjeç. Kuptohet një adoleshent 18 vjeçar, moda e facebook-ut dhe afishon në FB një fotografi që ishte në aeroportin e Venës me një makinë BMW që ishte e një shokut të tij , (e një shqiptari të emigruar në Vjenë në vitin 90, nga familja Libohova), që e priste në aeroport, dhe menjëherë pati disa sulme mediatike . “Ç’është kjo makinë”, “Djali i Presidentit me një makinë kaq të shtrenjtë”, “Ku i gjejnë këto para?”. Unë me thënë të drejtën nuk u shqetësova shumë sepse e kisha parasysh se si janë artikulimet e sotme, ime shoqe u shqetësua dhe i tha: Ç’është kjo makinë, nuk është e jotja, pse e ke postuar? Dhe pati një debat familjar. Djali e hoqi menjëherë dhe e pamë që u trishtua nga mënyra sesi ne ju adresuam. Pas disa orësh e kontaktuam përsëri për t’i hequr atë traumë sociale që i krijuam nga ai komunikim i tensionuar dhe ime shoqe i thotë: Dëgjo Ersi. Kur babi mos të jetë më President, ti mund të postosh fotografi me shokët, me shoqet e tua në FB, por tani duhet të jemi pak të kujdesshëm. Dhe përgjigjja e tij ishte (se gjithë morali i fabulës që tregova është përgjigja e tij që dha në fund): Kur babi mos të jetë më President, nuk do jem më unë 18 vjeç. Kështu që familja ka pasur ato përjetimet e veta.
Hila: Keni humbur disa vite si babai i djalit…
Nishani: Më ka munguar për disa vite distance me fëmijët, por të gjitha këto kompensohen kur kupton që ti ke shërbyer për një kauzë të madhe, që është, shërbimi në postin më të lartë, vendin më të nderuar të shtetit dhe shoqërisë.
Hila: A I keni ndjerë në familje sulmet që ju janë bërë?
Nishani: Patjetër që ka pasur, por unë nuk I kam përjetuar emocionalisht sepse pata aksidentin e parë psikologjik në 2007 kur u bëra për herë të parë ministër i Brendshëm. Kisha 2-3 muaj që isha bërë ministër dhe nuk kisha shijuar as të shtunë e as të diel. Më në fund pas tre muaj me insistimin e bashkëshortes sime vendosa që të shkojmë ditën e diel për fundjavë për drekë të prindërit e mi të cilët insistonin që të shkonim në fundjavë dhe t’i shikonim të paktën. Hipim në makinë, marrim fëmijët me vete. Djali sapo hipi në makinë tronditet dhe bërtet më të madhe. Ishte një gazeta “Korrieri” e cila në faqen e parë kishte foton time dhe tërësisht fytyrën time të mbuluar me gjak me diciturën “ë rrugët e Shqipërisë kanë ndodhur aksidente. Çfarë po bën ministri i Brendshëm?”. Unë kisha vetëm 3 muaj që isha bërë ministër i Brendshëm. Pra pati një shok tek djali kur shikonte fotografinë time dhe tërë fytyrën e mbuluar me gjak. Ai moment ka qenë moment shumë I tensionuar , unë nuk isha mësuar me këto lloj sulmesh dhe që nga ai moment unë e menaxhova emocionin tim, por familja e ka ndjerë. Ka pasur raste ekstreme kur kanë thënë që Presidenti në vdekje klinike, është në koma në SHBA dhe familjarët shqetësoheshin. Natyrisht që në ambientin politik priten akuza, por tek ne ndodhin pak të ekzagjeruara.
Hila: Z. Nishani, z. Meta tha që; biseduam me Presidentin në ikje, dhe ju i kishit paraqitur disa shqetësime. I latë atë letrën e famshme ku thuhet: “Herën e parë ma hidh fajin mua, herën e dytë hidhja fatit dhe herën e tretë jep dorëheqjen” apo i paraqitët shqetësimet serioze që kishit për gjendjen e shtetit shqiptar?
Nishani: T’ju them të drejtën nuk e lashë atë letër me një arsye, sepse Presidenti Meta është nga ata njerëz që i lexon letrat edhe pa i hapur nga zarfi. Ka eksperiencë të gjatë dhe e njeh mirë jetën politike, i njeh mirë hapat që duhet të hedhi. Unë kështu besoj dhe shpresoj. Në bisedë i shpreha ato shqetësime që më kanë shoqëruar edhe mua dhe po I ndaj dhe me ju. Jemi në një situatë delikate si shoqëri, si vend. Shqipëria nuk është i vetmi vend që ka probleme me ekonominë, ka shumë vende të tjera.
Nuk është i vetmi vend që ka probleme me krimin e organizuar, ka shumë vende. Po marr rajonin që ka probleme me infrastrukturën apo me çështje të tjera që lidhen me përditshmërinë e jetës së njeriut, por Shqipëria është i vetmi vend ku niveli i besimit dhe i shpresës ka rënë në minimumin historik të këtij shteti, dhe kjo më shqetëson në mënyrë të jashtëzakonshme si shqiptar, pastaj si politikan dhe si njeri që ka pasur mbi supe privilegjin e detyrave shumë të rëndësishme në këtë shtet.
Kjo nuk është një cështje që kalohet me biseda kafenesh, as me batuta emisionesh apo debate televizive, as me ndonjë shkrim retorik apo dramatik në media dhe gazeta. Ky është një problem fondamental dhe mua më vjen keq që nuk shikoj edhe sensibilitetin e duhur tek aktorët e ndryshëm të shoqërisë. Tek politika, qeveri-opozitë së bashku, tek media, pushtet shumë i rëndësishme, edhe më i ftohtë sesa politika për t’i parë dhe adresuar gjërat, tek Shoqëria Civile e cila është tërësisht e aktrovizuar komplet, dhe unë nuk di nëse ne në Shqipëri mund të themi më se kemi Shoqëri Civile, tek intelektualët të cilët janë bërë pjesë e këtij pesimizmi
Hila: Edhe mund të jenë trembur, intelektuali është njeriu që trembet më kollaj
Nishani: Akoma edhe më e rëndë. Në qoftë se do kemi dhe trembjen e intelektualëve atëherë kemi arritur në një aktrovizim shoqërorë.
Ky problem në gjykimin tim Dritan është një alarm i madh. Përgjegjësinë kryesore e kanë padyshim vendimmarrësit, ata që duhet të japin shpresën dhe të japin arsyet, argumentet pse një qytetar shqiptar duhet: të jetojë i qetë, të flejë i qetë, të dali i qetë nga shtëpia, duhet të bëjë punën që ka për të bërë, ka pasion, ka mundësi, ka hapësirë, duhet ta gëzoj jetën dhe duhet të shpresojë për fëmijët e tij
Hila: Mendoni që z. Meta me reduktimin e kompetencave që i janë bërë postit të Presidentit mund të ketë aftësi të ndryshojë ndonjë gjë?
Nishani: Këto nuk janë çështje që i takojnë Presidentit të Republikës edhe me më shumë kompetenca
Hila: Gjithsesi është një autoritet moral..
Nishani: Autoriteti moral dhe ka vokacionin. Presidenti sot ka vetëm vokacionin public. Unë jam munduar që këtë vokacion publik ta prezantoj herë pas here, natyrisht nuk kam qenë Presidenti që kam menduar të bëhem interesant me të shara. Nuk kam qenë Presidenti që kam menduar të jem prezent me zë të lartë dhe më të bërtitura, por kam qenë presidenti që kam bërë deri më sot betejat ligjore konstitucionale më të shumta gjatë gjithë këtyre 25 viteve në Shqipëri. Nuk e kam bërë për arsye politike, janë të gjitha përmbajtësore, të argumentuara, janë të gjitha publike, janë të gjitha trasparente, janë të gjitha me rezultat si ato betëja që janë fituar dhe ato që nuk janë fituar. Beteja të tilla ligjore konstitucionale nuk ka bërë asnjë President tjetër më përpara, mund të këtë qenë edhe për shkak të rrethanave apo sepse vet procesi ligjbërës ka qenë konfliktual, por unë e kam gjykuar dhe e kam adresuar presidencën time tek Presidenti që bën beteja ligjore dhe konstitucionale.
Nishani: SHISH ka shpëtuar jetë masive njerëzish. Prokuroria i ka rezistuar ndërhyrjes brutale politike
Hila: Cili ka qenë moment që ju e konsideroni si më të suksesshmin në karrierën tuaj pesë vjeçare?
Nishani: Mund të them që jam bërë barrierë kryesisht në qëndrueshmërinë e disa institucioneve që kanë qenë vitale për paanshmëri dhe pavarësi të tyre, jo se kanë qenë në varësi dhe në kontroll të Presidentit të Republikës, por i kam inkurajuar, i kam mbrojtur dhe kam parë që ja kanë arritur deri diku në një masë jo të vogël që të qëndrojnë të pacenuar në kontekstin e tyre konstitucional. Shërbimi Inteligjent i vendit i cili nuk varet tek Presidenti, është pjesë e mekanizmit të ekzekutivit, por që duhet të ruaj një pavarësi tërësore nga ekzekutivi në aspektin operacional. Ne kemi pasur shumë akte të mëdha në Shqipëri që janë shpëtuar jetë masive njerëzish për shkak të funksionimit profesional dhe tërësisht jashtë ndikimit politik nga ana e Shërbimit Informativ që do ti mbeten historisë dhe ndoshta pas 50 viteve do bëhen publike.
Hila: Bëhet fjalë për terrorizëm?
Nishani: Për akte terrorizmi patjetër. Prokuroria, edhe pse unë nuk kam mbetur i kënaqur plotësisht me atë ç’ka doja unë të shikoja të Prokuroria e Shtetit shqiptar, veçanërisht në luftën e korrupsionit të niveleve të larta, por edhe të krimit të organizuar, por ka pasur le të themi një rezistencë ndaj ndërhyrjes brutale të ndërhyrjes politike që mund të kishte ndikuar për më keq në institucionin e Prokurorisë së Shtetit Shqiptar dhe në institucione të tjera. Veçanërisht në institucione financiare siç është Banka e Shqipërisë që është jo në kontrollin e Presidentit të Republikës, por për të ruajtur disa ekuilibra.
Pra veçanërisht me disa institucione Shqiptare që janë shumë të kujdesshme dhe strikte me ecurinë makro ekonomike dhe makro financiare të shtetit shqiptar dhe disa institucione të tjera, për të cilat unë vërtetë ndjej kënaqësi që ndoshta kam marrë sulmet personale, publike, tentative intimidimi publik që i kam rezistuar dhe sot pas pesë vitesh ndihem vërtetë i kënaqur aq sa mund të ndihem që i shërbeva këtyre momenteve delikate që këto institucione rezistuan, sepse këtu nuk bëhet fjala që këto atakohen nga Kryeministri,sepse shpesh herë krijohet ideja që beteja është me Kryeministrin. Patjetër që Kryeministri është njeriu më i rëndësishëm që orienton një politikë të caktuar por, ka me dhjetëra apo me qindra individë dhe aktorë që keqpërdorin pushtetin dhe tentojnë influencojnë, apo dhe njerëz që janë nën shërbime të aktorëve të tjerë të cilët mund të dëmtojnë shtetin Shqiptar. Jam shumë i kënaqur dhe i lumtur njëkohësisht që në bashkëpunim edhe me drejtuesit e këtyre institucioneve dhe të tjerë që nuk I përmenda tani I kemi dhënë shtetit Shqiptarë disa shërbime të vyera.
Hila: Ka pasur ndonjë moment kur jeni bërë gati të jepni dorëheqjen?
Nishani: Jo asnjëherë. I vetmi moment që unë do jepje dorëheqjen do të ishte nëse unë më papërgjegjshmërinë time do të kisha rënë peng i aktorëve apo i faktorëve armiq të Shqipërisë, apo që mund të isha përfshirë në skandale që natyra ime civile dhe qytetare nuk I pranon dhe patjetër që do isha larguar. Përsa i takon vështirësive, kam pasur shumë vështirësi jo vetëm në aspektin shtetërorë por dhe në atë njerëzor dhe asnjë herë nuk jam dorëzuar dhe nuk kam ndërmend të dorëzohem.
Hila: Gjatë krizës së fundit kur opozita ishte në çadër dhe realisht u krijua perceptimi që mund të mos hynte në zgjedhje ju si e përjetuat, a kishit frikë se vendi mund të rrëshqiste në një konflikt civil?
Nishani: Rreziku ka qenë evident dhe shpesh herë dhe aktorë e tjërë ndërkombëtarë e nënvlerësuan për një farë kohe situatën politike në Shqipëri dhe krizën politike në Shqipëri
Nishani: Rreziku ka qenë evident dhe shpesh herë dhe aktorë e tjërë ndërkombëtarë e nënvlerësuan për një farë kohe situatën politike në Shqipëri dhe krizën politike në Shqipëri
Hila: Duke stimuluar Kryeministrin?
Nishani: Jo. Duke e lënë mënjanë si një konflikt strikt i aktorëve të brendshëm. Më erdhi mirë kur edhe pas takimeve që kam pasur me aktorë të rëndësishëm ndërkombëtarë, kanë reflektuar për këtë situatë, janë angazhuar për ta ndihmuar Shqipërinë dhe popullin shqiptar, se këtu nuk është çështja e ndërhyrjes apo ndërmjetësimit për të pajtuar dy njerëz apo dy forca politike, këtu bëhet fjalë për ecurinë e një shteti, për funksionimin e një shoqëri të tërë, përplasje të cilat mund të japin impakte prej dekadash që pasojën. Situata ka qenë kritike, ka qenë shumë e rëndë. Opozita edhe mund të mos hynte në zgjedhje dhe do të kishin perceptuar konflikte realisht problematike në Shqipëri. Por gjithsesi unë mendoj se procesi zgjedhor dhe ata të cilët kishin përgjegjësinë për të menaxhuar procesin zgjedhor nuk e justifikuan angazhimin që kanë marrë plotësisht, dhe nuk e kanë kryer detyrën e tyre në lartësinë që u kërkonte Kushtetuta dhe ligji i Shqipërisë.
Hila: Pikërisht këtu doja të dilja. Si e mendoni juve, ka qenë e mençur e opozitës fakti që pranojë të futej me Ministra Teknik dhe më vonë rezultoi që këta ministra nuk shkarkonin dot as shoferin e tyre le të themi?
Nishani: Mesa e kam kuptuar unë , ajo nuk ka qenë një marrëveshje bashkëqeverisëse. Ata që e kanë trajtuar si të tillë kanë qenë dy grupime: Së pari njëri grupim që ka spekuluar politikisht me të dhe le të themi që qeveria e shfrytëzoj dhe spekuloi dhe përfitoj politikisht me të sipas analizës sime post zgjedhore. Pjesa tjetër nuk diti t’ua shpjegoi mirë qytetarëve Shqiptar që kjo nuk është një marrëveshje, sepse ajo nuk ishte një marrëveshje bashkëqeverisëse mesa kam kuptuar unë sepse nuk kam qenë pjesë e marrëveshjes, por ishte një marrëveshje për të dekurajuar sa të mundte keqpërdorimet e pushtetit në fushatën elektorale. U mendua në atë formë, besoj se nuk është një formë e keqe, por në fund të fundit një ministër i cili e ka gjithë piramidën jashtë bashkëpunimit që atë përkushtim që ka ministri për të mos u keqpërdorur pushteti për fushatë , nuk e ka zv/ministri, e deri tek drejtori e deri tek punëtori më i thjeshtë. Kjo ishte një marrëveshje që duhet të funksiononte në bazë vullnetesh.
Nishani: Ministrat teknikë për të frenuar keqpërdorimin e pushtetit në zgjedhje
Hila: Pushteti nuk e pati këtë vullnet
Nishani: Absolutisht nuk e pati dhe unë them që ka dëmtuar besimin më keq sesa ishte përpara marrëveshjes. Ajo nuk ishte marrëveshje bashkëqeverisëse mesa kam kuptuar, ministrat nuk vajtën aty për të zbatuar politika por thjeshtë për të frenuar sa më shumë që të ishte e mundur keqpërdorimin e pushtetit në funksion të fushatës elektorale. Unë kam pasur mjaft takime me disa prej tyre, me ministrin e Drejtësisë në kuadrin e Këshillit të Lartë të Drejtësisë, me ministren e Arsimit e cila ka bërë disa përpjekje të jashtëzakonshme edhe në një situatë krejt të papranueshme të sjelljes së administratës të Ministrisë së Arsimit ndaj ministres dhe besoj që ky duhet të jetë një moment hetimi penal, jo thjesht moral dhe shpresoj që modeli ekstremisht negativ që u demonstrua në Ministrinë e Arsimit të jetë një proces që të ndiqet nga opozita në të ardhmen , të ndiqet nga prokuroria, port e ndiqet edhe nga maxhoranca në të ardhmen sepse ka dëmtuar shumë reputacionin e besueshmërisë edhe të partisë që është në maxhorancë dhe jeta vazhdon. Kam bërë disa takime me zv/kryeministren e cila ka drejtuar Task Forcën dhe më ka paraqitur disa shqetësime të paimagjinueshme të pengimit të punës së saj. Pra dueli ishte politik për të demonstruar një vullnet të dyanshëm në funksion të normalitetit zgjedhorë, normaitetit fushatës zgjedhore. Në gjykimin tim nuk rezultoi i suksesshëm. E përsëris, nuk kam qenë pjesë e marrëveshjes, nuk e di çfarë është marrëveshja.
Hila: Megjithatë ajo ishte një marrëveshje e cila mbeti në errësirë. Marrëveshja e 18 majit shumë pak veta e dinë përveç dy interlokutorëve kryesorë, z.Rama dhe z. Basha.
Nishani: Për aq sa është shprehur deri tani, dy momente ka pasur. Kryesisht ka qenë në funksion të fushatës elektorale, edhe një herë e theksoj: kështu si e kam kuptuar unë, dhe unë besoj që kështu e kanë kuptuar shumica e shqiptarëve, pra nuk ishte një marrëveshje bashkëqeverisëse, por ishte futja e disa individëve që të stoponin maksimalisht me sa të mundnin keqpërdorimin.
Pjesa e dytë që është thënë, për të vijuar bashkëpunimin në aspektin legjislativ, ajo mbetet për t’u parë. Është në dorën e opozitës, është lidershipi i opozitës që vendos se si do të veprojë, është një çështje e Partisë Demokratike dhe forumeve të saj. Kjo mbetet për tu parë. Unë mendoj që tashme Partia Demokratike ka kaluar dhe procesin e brendshëm të zgjedhjes së kryetarit të sa, pra ka një lehtësim nga ikja e debatit të brendshëm që shpesh herë konsumon energji të panevojshme të cilat duhet të adresohen në opozitarizmin publik.
Hila: Dua ta diskutoj pak më gjatë këtë pikë z. Nishani sepse ka krijuar ekuivoke përsa i përket vazhdimit të marrëveshjes edhe pas zgjedhjes. Z. President si e mendoni juve në optikën tuaj vazhdimin e marrëveshjes pas zgjedhjeve. Çfarë nënkuptonte Basha me këtë për Reformën Kushtetuese, si?
Nishani: Ajo mbetet për tu parë, se unë nuk jam pjesë e marrëveshjes dhe nuk di se ne çfarë pikash kanë rënë dakord kryetari i qeverisë dhe lideri i opozitës Rama –Basha. Kam dëgjuar sit ë gjithë të tjerët që kanë rënë dakord që të angazhohen të dy forcat politike në parlament për Reformë Kushtetuese, që do të thotë se pjesa e kolonës së sistemit të drejtësisë ka mbaruar, pra nuk kemi më se cafrë marrëveshje kushtetuese të kemi për sistemin e drejtësisë që është një nga kolonat kryesore të kushtetutës se tashmë ndryshimet kushtetuese për Reformën në Drejtësi janë bërë. Ligjet janë kaluar, kanë mbetur vetëm pak ligje dhe tashmë është vetëm implementimi i tyre, ndërtimi i institucioneve KLGJ, KLP dhe institucione të tjera. Nëse do ketë një bashkëpunim do ketë për sistemin zgjedhor i cili është kolona tjetër.
Hila: A nuk do ishte më mirë të bëhej një Kushtetutë e re nga e para, sepse kjo ekzistuesja është bërë copë, copë.
Nishani: Ajo do ishte më e mira, idealja. Unë këtë kam propozuar herë pas here gjatë kohës që diskutohej për Reformën në Drejtësi por kishte një nxitim që unë e kam quajtur jo shumë të justifikuar për të bërë ndryshime kaq të mëdha kushtetuese për një kohë kaq të shkurtër në aspektin e Reformës në Drejtësi, jo se ajo nuk ishte e nevojshme dhe jo se nuk kishte emergjencë . Eshte emergjencë dhe unë po ju them se nëse do na japë mundësi fati që pas 5-6 vitesh të jemi përsëri bashkë në bisedë në fokus me sistemin e reformës dhe do të themi që do të jetë edhe pas 5 vjetësh përsëri emergjencë reforma në sistemin e drejtësisë sepse është një proces, dhe është një fushë që emergjenca nuk ezaurohet brenda 5 vitesh. Eshtë ndërtuar që të funksionoj në mënyrë të tillë, por le t’ja lemë kohës për ta parë këtë gjë.
Kur ka qenë diskutimi kam thënë që kushtetuta jonë nuk është shumë e vjetër. Ok, u kërkua të ndryshohet në themel. Sistemi i drejtësisë është kolonë kryesore . Diskutojmë dhe kemi pakënaqësi për sistemin politik, për ekuilibrat e sistemit politik : Parlamenti, qeveria, janë institucionet e tjera të kontrollit dhe të balancës. Hajde të bëjmë një Kushtetutë të re me ekspertizën më të mirë evropianë. Po aspirojmë të shkojmë drejt Bashkimit Evropian, le të përgatisim edhe aspektin kushtetues paraprakisht me aq sa mund të bëjmë. Jemi që nga 2008 (pasi është miratuar Kushtetuta), vend anëtar i NATO-s kemi angazhime Trans-atlantike dhe jemi në boshtin Trans -atlantik dhe përvec hapave që hedhim në procesin europian, të kalohet në referendum ndoshta dhe me ndërhyrje të forta në sistemin parlamentar , si në zgjedhje e Presidentit dhe në çështje të tilla dhe t’ja japim qytetarëve të vendosin një Kushtetutë të konsoliduar. Kjo nuk ndodhi. Tashmë është vonë për të bërë një Kushtetutë të re se gjysma e Kushtetutës që është sistemi i drejtësisë dhe institucionin që lidhet me sistemin e drejtësisë tashmë janë hedhur.
Hila: Dua ta diskutoj pak më gjatë këtë pikë z. Nishani sepse ka krijuar ekuivoke përsa i përket vazhdimit të marrëveshjes edhe pas zgjedhjes. Z. President si e mendoni juve në optikën tuaj vazhdimin e marrëveshjes pas zgjedhjeve. Çfarë nënkuptonte Basha me këtë për Reformën Kushtetuese, si?
Nishani: Ajo mbetet për tu parë, se unë nuk jam pjesë e marrëveshjes dhe nuk di se ne çfarë pikash kanë rënë dakord kryetari i qeverisë dhe lideri i opozitës Rama –Basha. Kam dëgjuar sit ë gjithë të tjerët që kanë rënë dakord që të angazhohen të dy forcat politike në parlament për Reformë Kushtetuese, që do të thotë se pjesa e kolonës së sistemit të drejtësisë ka mbaruar, pra nuk kemi më se cafrë marrëveshje kushtetuese të kemi për sistemin e drejtësisë që është një nga kolonat kryesore të kushtetutës se tashmë ndryshimet kushtetuese për Reformën në Drejtësi janë bërë. Ligjet janë kaluar, kanë mbetur vetëm pak ligje dhe tashmë është vetëm implementimi i tyre, ndërtimi i institucioneve KLGJ, KLP dhe institucione të tjera. Nëse do ketë një bashkëpunim do ketë për sistemin zgjedhor i cili është kolona tjetër.
Hila: A nuk do ishte më mirë të bëhej një Kushtetutë e re nga e para, sepse kjo ekzistuesja është bërë copë, copë.
Nishani: Ajo do ishte më e mira, idealja. Unë këtë kam propozuar herë pas here gjatë kohës që diskutohej për Reformën në Drejtësi por kishte një nxitim që unë e kam quajtur jo shumë të justifikuar për të bërë ndryshime kaq të mëdha kushtetuese për një kohë kaq të shkurtër në aspektin e Reformës në Drejtësi, jo se ajo nuk ishte e nevojshme dhe jo se nuk kishte emergjencë . Eshte emergjencë dhe unë po ju them se nëse do na japë mundësi fati që pas 5-6 vitesh të jemi përsëri bashkë në bisedë në fokus me sistemin e reformës dhe do të themi që do të jetë edhe pas 5 vjetësh përsëri emergjencë reforma në sistemin e drejtësisë sepse është një proces, dhe është një fushë që emergjenca nuk ezaurohet brenda 5 vitesh. Eshtë ndërtuar që të funksionoj në mënyrë të tillë, por le t’ja lemë kohës për ta parë këtë gjë.
Kur ka qenë diskutimi kam thënë që kushtetuta jonë nuk është shumë e vjetër. Ok, u kërkua të ndryshohet në themel. Sistemi i drejtësisë është kolonë kryesore . Diskutojmë dhe kemi pakënaqësi për sistemin politik, për ekuilibrat e sistemit politik : Parlamenti, qeveria, janë institucionet e tjera të kontrollit dhe të balancës. Hajde të bëjmë një Kushtetutë të re me ekspertizën më të mirë evropianë. Po aspirojmë të shkojmë drejt Bashkimit Evropian, le të përgatisim edhe aspektin kushtetues paraprakisht me aq sa mund të bëjmë. Jemi që nga 2008 (pasi është miratuar Kushtetuta), vend anëtar i NATO-s kemi angazhime Trans-atlantike dhe jemi në boshtin Trans -atlantik dhe përvec hapave që hedhim në procesin europian, të kalohet në referendum ndoshta dhe me ndërhyrje të forta në sistemin parlamentar , si në zgjedhje e Presidentit dhe në çështje të tilla dhe t’ja japim qytetarëve të vendosin një Kushtetutë të konsoliduar. Kjo nuk ndodhi. Tashmë është vonë për të bërë një Kushtetutë të re se gjysma e Kushtetutës që është sistemi i drejtësisë dhe institucionin që lidhet me sistemin e drejtësisë tashmë janë hedhur.
Hila: Z. Basha edhe për sistemin zgjedhor?
Nishani: Pas reformës në drejtësi ajo mbetet. Sepse sistemi zgjedhor prodhon mekanizmat kryesorë të sistemit politik. Prodhon parlamentin, qeverinë , institucionet kontrolluese, këshillin e auditit, kontrollin e pasurive, Avokatin e Popullit. Pra janë një sërë institucionesh kushtetuese apo thuajse kushtetuese të cilat lidhen me reformën zgjedhore. Kështu që nëse parashikimi apo biseda e liderit të opozitës me liderin e maxhorancës, është e fokusuar tek reforma për sistemin politik që nuk do mbetet gjithsesi pjesë vetëm e dy personave, por do të jetë një debat politik ku të angazhohen aktorë të ndryshme të shoqërisë. Është e domosdoshme një reformë, sepse kemi ndryshuar thuajse gjysmën e Kushtetutës, dhe është e domosdoshme për t’u riparë gjysma e dytë e Kushtetutës, aq më tepër që ne kërkojmë të kemi institucione më fleksibël. Në qoftë se do jenë këto pikat për të diskutuar, kjo mbetet për tu parë dhe unë mendoj që është e nevojshme që kemi nevojë për një referendum, por nuk mendoj kurrë që do ketë një bashkëqeverisje midis të majtës dhe të djathtës në Shqipëri sepse secila nga forcat politike kanë profilin e vet, dhe unë personalisht jam partizan i ruajtjes së profilit të secilit krah politik në Shqipëri.
Nishani: Rama e përdori marrëveshjen me Bashën në mënyrë spekulative, më mjeshtërore
Hila: Ju e mendoni me instinktin e politikanit që e dëmtoj z. Basha kjo marrëveshje?
Nishani: Unë besoj që u përdor në mënyrë spekulative, në mënyrë më mjeshtërore nga z. Rama. Z. Basha u fokusua në pjesën parimore tek fushata programore, tek ajo që mendonte. Z. Rama e përdori më mirë në dëm të kundërshtarit të vet politik.
Hila: Keni informacion që janë futur duart në procesin zgjedhor? Ka një deformim të votuesit, janë ngritur disa akuza se nga z. Basha por jo të potencuar sa duhet
Nishani: Ka një sondazh me disa kuti që u hapën, sepse nuk është mirë që në të flasim me hamendësime, gjithmonë duhet të bëjmë deklaratë dhe unë personalisht do vazhdojë të inkurajoj modelin politik të opozitarizmit patjetër ndaj fenomeneve negative, por mbi bazën e logjikës, argumentit dhe faktit. Edhe në rastin konkret u hapën në mos gaboj rreth 70 kuti në Tiranë. 90% e tyre nuk reflektuan rezultatin e shkruar. Imagjino në një sondazh 90% e provës rezultoi e deformuar, imagjino se ç’mund të ndodh nëse hapen të gjitha kutitë në rang vendi. A kanë pasur ndikim në rezultatin përfundimtar këtë nuk mund ta di se edhe në kutitë që u hapën nuk treguan se kishin ndikim te rezultati përfundimtar, por në nivel kombëtar ato mund të kenë pënalizuar parti të caktuara. Të mos harrojmë se vjen një moment në Parlament për një apo dy vota mund të dështojnë ligje të rëndësishme. Sondazhi që u bë në KQZ me ato kuti që u hapën tregoi një shifër të frikshme.
Hila: Ju si President keni pasur informacion se në zonat e thella ka pasur ndërhyrje të krimit të organizuar
Nishani: Unë patjetër që kam informacionet e mia, kam analizën time, kam dhe eksperiencën time por unë nuk mund të akuzoj pa patur…Patjetër që unë dëshiroj t’ju garantoj që si një qytetar që ka eksperienca politike, si njeri që do ketë një zë dhe aktivitet publik, do angazhohem edhe në investigime të tilla, edhe në mbledhje informacioni sepse në fund të fundit unë kam qenë President i Republikës, kam qenë ministër, kam qenë deputet në Parlament, shqiptarët dhe shteti Shqiptar kanë investuar për formimin tim politik, i jam borxhli shtetit dhe qytetarëve shqiptarë dhe tani i jam borxhli në kuptimin e shërbimit pa përfitim prej tyre dhe këtë shërbim do vijoj ta kem.
Hila: Doja t’i kthehesha dhe një moment Reformës në Drejtësi. Juve si President i Republikës keni udhëhequr për vite me radhë KLD dhe e njihni sesi funksionon ky sistem edhe për faktin se keni qenë edhe Ministër Drejtësie. Mendoni se Reforma në Drejtësi do t’i japi mundësi z. Rama të ndikojë në përzgjedhjen e elementëve të cilët janë afër tij?
Nishani: Rreziku i kapjes politike të Sistemit të Drejtësisë ekziston gjithmonë dhe jo vetëm në Shqipëri. Po të shikojmë dhe në vende më të konsoliduara, në fund të fundit shpesh herë pushteti gjyqësor përfshihet në politik. Kemi disa raste në SHBA, ku gjykatat i janë kundërvënë presidentit Trump në disa vendime që ai ka marrë, disa gjykata të tjera e kanë përkrahur, pra në një farë mënyre janë përfshirë në qëndrime politike
Hila: Edhe emërimet ne fund të fundit politika i bën.
Nishani: Absolutisht. Rreziku ikapjes politike të sistemit të drejtësisë ekziston gjithmonë, ajo ka nevojë qër disa mekanizma dhe transparencë. Psh, unë mora rastin e Amerikës sepse atje mekanizmat dhe transparenca janë maksimale, kanë një opinion publik shumë të fortë, kanë një media ekstremisht të fortë, kanë një shoqëri civile të jashtëzakonshme. Kurse në vende të tilla si Shqipëria ku mungon transparenca, ku shumica e medias është tërësish e influencuar në konflikt interesi me qeverinë, me pushtetin, ku shoqëria civile pothuajse nuk ekziston, opinion publik është i pasigurt në aspektin ekonomik dhe social. Një shoqëri që është e pasigurt në aspektin social dhe ekonomik është e depresuar, e depersonalizuar dhe ne këtë e kemi provuar.
Në Shqipëri ky rrisk është i lartë, unë kam shprehur shqetësimin për disa emërime paraprake që janë bërë në bordet e reja, entet e reja, mekanizmat e reja që janë krijuar janë emërime tërësish politike gjë që nuk tregon shenjë të mirë për vijim e reformës. E kam thënë dhe më përë në një intervistë por që nuk zuri vend siç duhej, po e përsëris edhe tek ju që: nëse ajo që thuhet Reformë në Drejtësi do vazhdojë në këtë logjikë të futjes së njerëzve politik, të maxhorancë dhe opozitë në mekanizma kaq të rëndësishëm, atëherë politizimi I saj do vazhdojë të ekstremizohet dhe qytetarët do vazhdojnë të mos e marrin drejtësinë. Mbetet për tu parë nëse do të vazhdohet me këtë shembull që është bërë emërimi në këto dy-tre mekanizmat e parë unë kam konstatuar që janë emërime politike dhe jo profesionale, atëherë ne do të kemi më shumë probleme me sistemin e drejtësisë.
Hila: Keni frikë se do të rëndohet situate mbas kësaj fitoreje të vetme të Edi Ramës , ku ai fitoj rreth 78 deputet, ato që janë në sigël të qartë dhe aleatë?
Nishani: Maxhoranca e kaluar pati 90 vota në parlament
Hila: Pati 90 vota por ishte dhe LSI
Nishani: Por ka qenë shumë e konsoliduar, përtej faktit që ishin dy forca politike ishin të konsoliduar në qëndrime dhe vendimmarrje politike, nuk kanë pas asnjë dyzim
Hila: Ju mendoni se kontradiktat Ram-Meta kanë qenë veçse sipërfaqësore, por jo substanciale?
Nishani: Nuk i hyj , se nuk i di interesat.
Hila: Të paktën ato që ju paraqitën juve si President.
Nishani: Atë që unë kam parë gjatë katër viteve të maxhorancës së kaluar ka qenë një maxhorancë ekstremisht e fuqishme me 90 vota dhe nuk ka pasur asnjë cedim. Në miratimin e ligjeve që binin në kundërshtim me Kushtetutën, në përzgjedhjen që bënim për personat të cilat shërbenin në institucione të larta të shtetit shqiptar, në legjislacionin që kishin të bënin më menaxhimin e buxhetit. Pra në të gjitha aspektet e rëndësishme maxhoranca ka qenë shumë e konsoliduar dhe nuk ka pasur asnjë çarje. I vetmi rast ka qenë divergjenca politike ku ka qëndruar ligji për trajtimin e mbetjeve, dhe në atë rast dekreti i kthyer nga Presidenti i Republikës, i cili i obligon me ligj parlamentin ta shqyrtojë brenda 8 javëve (e miraton apo e rëëzon është punë e parlamentit), kanë kaluar jo 8 javë e 8 muaj, por jemi gati 2 vjet që ai dekret nuk u shqyrtua. Ai ka qenë një rast ku maxhoranca në Parlament pati një ndasi por kaq.
Gjithsesi mua nuk më frikëson arrogance dhe dhuna që mund të demonstrojë pushteti sepse ajo ka ndodhur jo vetëm në Shqipëri por dhe në shumë vende. Mund dhe të sakrifikohen njerëz për të. Unë jam një nga ato njerëz që përderisa kam marrë privilegje në të shkuarën do jem i gatshëm për të bërë sakrifica nesër nëse do të kërkohen për të mbrojtur parimet e lirisë dhe dinjitetit të vendit, tashmë si qytetar. Ajo që më tremb nuk është arrogance e pushtetit, mund të jetë dhe kjo por nuk është fundi i botës, mua më tremb atrvizimi i reagimit të shoqërisë, frikësimi i shoqërisë, deprimimi i shoqërisë sociale. Këto mua më trembin dhe unë personalisht do mundohem që ta kuroj dh eta inkurajoj sa më shumë që të jetë e mundur këtë frymë të anti deprimimit tek qytetarët e vendit tim, sepse jam vet një qytetar dhe prind I këtij vendi dhe dua të jetoj deri në fund të jetës sime në këtë vend.
