Ministri i ri i brendshëm Sandër Lleshaj, emërimi i të cilit solli debate dhe përplasje mes presidencës dhe kryeministrisë është bërë sot pjesë debati e ‘A show’ . Në një intervistë përballë Adi Krastës, Lleshaj foli për detyrën e tij të re, si dhe risitë që pritet të ketë policia e shtetit.
Ja intervista e zbardhur me ministrin Lleshaj.
Krasta: më bëri përshtypje që në syzen tuaj të majtë nga publiku ishte një gjë që ngjante si një pikë ujë, deri tek një pikë loti. Por nuk ishte asnjë prej tyre.
Lleshaj: nuk është asnjëherë nga këto. Sepse loti nuk shkon nga lartë, bie nga poshtë. Është një defekt i syzes, që nuk justifikon zëvendësimin e saj.
Krasta: pozicioni i ministrit të brendshëm zoti Lleshaj mund të konsiderohet si pika më e lartë e pozicionimit tuaj në shërbimin publik. A keni pasur një dëshirë të brendshme për të mos ta kundërshtuar në asnjë mënyrë?
Lleshaj: jo nuk kam pasur dëshirë, nuk ka qenë karriera ime. Po të kishte qenë kjo karriera ime, do isha futur në këtë linjë që mbërrihet këtu. Karriera ime ka qenë ushtarake dhe e kam arritur majën e saj, kështu që kjo është një opsion.
Krasta: në amerikë psh për sekretarët e shteteve thuhet se; unë punoj për kënaqësi të presidentit. Ju punoni për kënaqësi të interesit të kryeministrit.
Lleshaj: patjetër. Si ministër është e vetëkuptueshme.
Krasta: nuk ju dobëson fakti se nuk jeni një njeri politik?
Lleshaj: nuk besoj për arsye se mungesën e një profili politik e kompensojë me profilin profesional. Kjo e kompenson. Çfarë kuptojmë me politikë?!
Krasta: që të jeni pjesë e radhëve e PS, të forumeve politike, të votohen.
Lleshaj: mbështetjen e partisë socialiste e kam marrë përmes grupit parlamentar që ka votuar unanimisht për mua. Këtë mbështetje e kam.
Krasta: keni ju një plan që pas mbarimit të këtij mandati, ju të filloni ‘një jetë politike të hapur’ tek ps?
Lleshaj: përgjithësisht nuk bëj plane të gjata personale. Mundohem të bëj plane të gjata institucionale, për institucionin ku unë punoj, që të jem sa më strategjik dhe larg pamës. Në aspektin personal, preferoj që mos të bëjë plane të gjata. Ia lë shumë gjera një force tjetër, që besoj se na guidon në jetën tonë. Si bëj këto planet personale të madhe.
Krasta: në fjalimin tuaj të parë si ministër i brendshëm,. Ju flisnit për nderin. Më bëri përshtypje, nuk flisnit për ligjshmërinë, për të drejtat e njeriut. Ju e bëtë fjalimin tuaj si oficer i lartë dhe jo si njeri që do të kishte të bënte me qytetarin në jetën e tij të përditshme. Ishte ky një qëllim mini ushtarak, apo një mini lapsus?
Lleshaj: as lapsus. Ishte i qëllimshëm. Kam konstatuar se nga diskursi ynë publik janë zhdukur disa terma fondamentale për të na mbajtur bashkë ne si shoqëri, si komb. Po ta ndjekësh fjalorin publik të personazheve publike, nocioni i ‘nderit, atdheut, detyrës’ janë të papranishme.
Krasta: mund t’ju kishin akuzuar kritikët tuaj se këto janë nocione ‘patetike, retorike dhe s’kanë lidhje me mënyrën se si është organizuar jeta ligj zbatuese’….
Lleshaj: sigurisht që mund të akuzohem. Unë atë ditë citova një gjeneral që kam përzemër, gjeneral macarthur, i cili i ka përdorur këto terma në jetën e tij dhe në një fjalim të famshëm të tij. Mendoj se këto nuk janë retorikë. Por edhe nëse është retorikë. Nuk mund të braktisim nga fjalori koncepte themelore që na duhen. S’mund ta ndërtojmë jetën përmes klauzolave ligjore me njëri-tjetrin. Ne kemi një milionë gjëra të tjera që janë të ligjshme dhe që mund të nxijnë jetën.
Krasta: ligji për policinë e shtetit dhe funksiononim e ministrinë e së brendshme është ligj fondamental dhe ka gjetur mbështetjen e të gjitha palëve. Është e vërtetë që keni çuar në kuvend një pr/ligj për ‘riorganizimin e policisë së shtetit’.
Lleshaj: nuk është për riorganizimin, por për disa ndryshime në ligjin ekzistues. Është e vërtetë. E kemi çuar para ca ditësh. Qeveria ka miratuar një propozim të ministri të brendshëm dhe e ka çuar për aprovim në kuvend, ku janë disa ndryshime të vogla të cilat synojnë të kenë efekte të mëdha.
Krasta: fjala bie që oficer ushtrie të punojnë si drejtues në policinë e shtetit. Është njëri nga ndryshimet e sugjeruara?
Lleshaj: një nga ndryshimet e sugjeruara është hapja e një kanali përmes të cilit ushtarakët e fa-ve mund të hyjnë në policinë e shtetit për nevoja të veçanta.
Krasta: PAMECA dhe organizata tjetër ICIDAP ka qenë kundër këtij sugjerimi.
Lleshaj; se di që ka qenë kundër
Krasta: por se dini që ka qenë dhe pro
Lleshaj: jo se di.
Krasta: mund të kalojë një oficer xhenier dhe të merret me radio-lokacionin? A nuk është anormale që një oficer të punojë në polici?!
Lleshaj: policia ka nevojë për shumë specialitete që nuk i prodhon vetë. Akademia e sigurisë, nuk i prodhon. Ajo prodhon një standard të një oficeri policie me njohuri bazike. Është një standard bazik, por policia ka nevojë për kategori të gjerë profesionesh që nuk i prodhon vetë.
Krasta: mendoni se do ju kthehet kundër ky pr/ligj? Në kuptimin popullor mund t’ju hapë një telash…
Lleshaj: mendoj se qytetarët e këtij vendi do jenë mbështes për këtë. Pasi ky pr/ligj ka si qëllim që të plotësojë mangësitë, të cilat nuk mund të zëvendësohet në asnjë mënyrë tjetër.
Krasta: po të mos kishit qenë ushtarak, duke ardhur nga jeta partiake, do ju kishte shkuar në mendje? Në fakt kjo është sugjestive, e kapa dhe unë (qesh)..
Lleshaj: ju përmendët shembullin e një xhenieri. Policia merret edhe me rastet e eksplozive, është një kategori rreziqesh, por që duhet t’i njohë ato. Po ku ta gjejë një xhenier?
Krasta: më falni, po pse nuk është bërë deri tani?!
Lleshaj: nuk kam ndërmend që t’i përgjigjem asnjë të së shkuarës. Këto janë gjera, që s’janë bërë. Ose dhe janë bërë. Xhenierët që kemi sot janë të ardhur nga ushtria. Kemi me qindra oficerë policie…
Krasta: ju e mbështesni këtë projektligj për të kooptuar njerëz nga ushtria, në polici…
Lleshaj: të kooptojmë ata që policia nuk i ka.
Krasta: jemi të detyruar që t’i kthehemi të kaluarës. Si ka qenë ndërrimi i pozicioneve midis jush dhe ish-ministrit të brendshëm?
Lleshaj: një kalim normal me shembim të ideve dhe lënien e disa mesazheve. Shkëmbimi i detyrës është bërë shumë normal.
Krasta: sot çfarë mendoni ju për këtë incidentin kur presidenti ilir meta nuk ju dekretoi në fillim?
Lleshaj: thash, s’do flas për të shkuarën. Posaçërisht për këtë nuk do flasë, dua ta arkivojë. Pasi ishte një histori e cila…
Krasta: a kishte të drejtë presidenti meta?
Lleshaj: nuk e gjykoj unë të drejtën e presidentit, pasi unë sot jam ministër i brendshëm. Nuk e gjykoj unë të drejtën apo të padrejtën e presidentit.
Krasta: a jeni mërzitur nga ai incident?
Lleshaj: nuk jam mërzitur nga ai proces. Ai mori kohë relativisht të gjatë, dhe shërbeu shumë për të sqaruar të gjitha pikëpyetjet e gjithkujt që e kishte, apo që e krijoi artificialisht.
Krasta: me sa duket jeni jashtëzakonisht brenda më ngjarjen e punëve të brendshme të shqipërisë….
Lleshaj: po, jam futu tani për shkak të detyrës. Ndërkohë që kam qenë brenda për shkak të funksionit tim të parë si këshilltar i sigurisë kombëtare dhe ngjarjet i kam ndjekur nga afër.
Krasta: zoti ministër nuk ju duket që u përdor nga propaganda shtetërore jashtëzakonisht keq dhe shëmtuar, ngjarja me vajzën police në përballjen saj në protestat tek astiri?
Lleshaj: nuk di çfarë përdorimi të jetë bërë.
Krasta: ia kanë qarë hallin… psh zoti kryetar i bashkisë tha që ‘ajo vajzë me dy gishta mangut, nuk mund të martohet’.
Lleshaj: unë nuk besoj se është një propagandë që shkon në favor të një përdorimi…
Krasta: pse nuk u tha asnjëherë …dhe askush nuk e di se cilën pjesë të gishtave kishte vrarë ajo vajza dhe sa pjesë nuk i ka më… pse nuk u shqetësua askush të thotë këtë detaj kaq të rëndësishëm?
Lleshaj: zoti krasta! Po të ishim etik mjaftueshëm si shoqëri, nuk do të ishim marrë me çështjet e anatomisë së vajzës sepse këto janë çështje thellësisht private. Dmth nuk duhet të merremi.
Krasta: dmth humbja ose e jo e pjesëve të gishtave të një vajze police në ballafaqim me qytetarë të këtij vendi, unë nuk besoj se ju duket një ngjarje private…
Lleshaj: detajet anatomike mua më duken privatësi dhe janë ne çdo kod të Hipokratit… të mjekëve cilësohen si të tilla.
Krasta: pra në qoftë se unë kam humbur falangat dhe njerëzit kanë thënë që unë kam humbur gishtat, kjo ngjarje nuk mund të perket sepse konsiderohet private…?
Lleshaj: kështu konsiderohet.. Të paktën në edukimin tim këto çështje janë private. Sa i përket aktit të goditjes së një vajze police, është një akt publik i cili meriton një vëmendje publike, meriton diskutim dhe reflektim publik për arsye kemi të bëjë me një ngjarje të rëndë.
Krasta: hajde reflektojmë sëbashku. Në këtë momentin përballjes së policisë me njerëz të rebeluar, të mërzitur dhe të shqetësuar, të cilët janë aq të nxehur dhe nuk janë nën kontroll të sjelljes së tyre të kujdesshme dh elegante gjatë ditës, brezi i parë i policëve kishte shumë vajza. Këtu ka vërtet një pyetje të madhe: janë zgjedhur enkas që në ballafaqime kaq të ashpra të vihen vajza… cili është mesazhi aty?
Lleshaj: nuk ka mesazh aty. Zgjedhja bëhet në bazë të strukturave. Atje shkon një njësi e policisë cila ka edhe djem edh vajza…
Krasta: po ka më shumë vajza…?
Lleshaj: nuk besoj se ka më shumë vajza..
Krasta: barazim djem e vajza..?
Lleshaj: ka një prani të shtuar të vajzave në këto struktura dhe ajo ishte një strukturë e “shqiponjës”. Është një strukturë që shkon si e tillë dhe nuk ka një përzgjedhje nominale por shkojnë në bllok. I ka rënë asaj vajzës.
Krasta: në momentin që u ballafaquan me turmën aty pati dhunë dhe brezi i parë që kishte shkuar për të vendosur një kordon dhe për të thënë që: qytetarë ju mund të afroheni deri këtu!…kur ky gardh çahet, pyetja ime është pse nuk u shqetësuan strukturat që në momentin që e kuptuan që ballafaqimi do të ishte i dhunshëm dhe që ky brez i paarmatosur, më shumë kufitarë se sa luftarak, do të dilte situata jashtë kontrollit…?
Lleshaj: Zoti Krasta! Policia është strukturë civile dhe nuk është forcë e armatosur në definicion. Armët policia i përdor vetëm për vetëmbrojtje… policia shkon në një ngjarje të tillë me disa supozime bazë. Supozimi i parë është që askush nga ata që ke përballë nuk do të të vrasë.
Krasta: a nuk mund të konsiderohet në këtë rast një konceptim totalisht naiv….?
Lleshaj: jo nuk është mungesë profesionalizmi. Ky është një konceptim i domosdoshëm për të qenë kështu. Në qoftë s policia shkon me mendimin se përballë kam armiq që do të më qëllojnë me armë atëherë ne do të kemi situata krejt të tjera. Policia duhet të shkojë me atë gjykim bazë që përballë kam qytetarë me të cilët do të kryej një funksion ndërmjetësi në qoftë se janë dy palë.. Gjithsesi funksioni i policisë nuk është që të shkojë me idenë e një përballimi të fortë.
Krasta: fjala vjen kur u kuptua që ata ishin një njësi të cilët u gjetën në befasi, u gjenden në një agresivitet, pse nuk u përdor aty një njësi ndoshta e fnsh-së, apo njësi të tjera të policisë që kanë në mos gaboj në dijeninë time relativisht sipërfaqësore, kanë një lloj veshje që quhet robokop dhe që është blerë në izrael, me të cilën ti mund ta godasësh dhe polici nuk ndjen gjë..?
Lleshaj: sigurisht që ka një skemë përshkallëzimi në varësi të situatave. Atë ditë përshkallëzimi i situatës mbërriti në atë nivel sa që u përdorën lëndë apo mjete shpërthyes të cilat nuk priteshin të përdoren dhe ne kemi zbuluar vetëm pas eksperimentimit që ne i kemi zhvilluar në laboratorin shkencor. Pas eksperimentimit ne kemi kolauduar se bëhej fjalë për lëndë shpërthyese që përbënin rrezik për jetën, armë që rrezikonin seriozisht jetën dhe ato u përdorën.
Krasta: cilat ishin ato armë?
Lleshaj: janë shpërthyese, kapsolla quhen ato…
Krasta: që përdoren për çfarë në jetën normale?
Lleshaj: për çmendurinë tonë. Për të bërë zhurmë. Në thelb ato përdoren për shkak të traditës tonë, historisë tonë në vend të veglave muzikore, në ftesa përdorim zhurmën jo tingujt. Këto qarkullojnë lirisht në tregun shqiptar dhe fëmijët tanë kanë blerë. Unë e kam pyetur tim bir dhe ai kishte përdorur. Pra shiten lirisht në treg dhe kanë fuqi shkatërruese. Ju këshilloj ti shihni eksperimentet që kemi bërë. Në barinjtë e një kau i kemi përdorë për të eksperimentuar dhe ato e kanë shkatërruar… pra kanë fuqi shkatërruese dh ajo vajza ka shpëtuar falë zotit. Për tu kthyer tek policia, policia nuk ka shkuar me këtë supozim që do të përdoren granata kundër tyre sepse nuk pret policia që qytetarët e saj të luftojnë me armë kundër saj. Po të jetë puna kështu në kushtet e armëve atëherë as e gjithë policia nuk vlen më për tu marrë me këtë çështje. Në ballafaqimet me armë janë forcat e armatosura ato që janë mësuar e pajisur për të përballuar këto ballafaqime. Atë ditë është shkuar me këtë supozim dhe nesër do të shkojmë prapa me këtë supozim sepse nuk mund të shkojmë ndryshe me policinë. Kurrë nuk mund të shkojmë me policinë përballë qytetarëve me supozimin që ne kemi një turmë të armatosur kundër nesh. Mund të ketë individë që mund të provokojnë, mund të ketë edhe kosto, sigurisht që policia ka paguar edhe kosto pikërisht prej destinimit të saj për të qenë e tillë. Janë qindra policë të vrarë në këto 30 vite të lirisë tonë. Kemi fituar edhe lirinë për ta goditur policinë dhe janë disa qindra të vrarë.
Krasta: kështu ndodh në çdo vend demokratik që të jemi të ndershëm… nuk është një ngjarje e dedikua ndaj një situate apo strukture të caktua…
Lleshaj: ndodhin situata të tilla prandaj thashë që është një lloj destinimi i policisë e cila do ta paguajë këtë çmim por ne duhet të reflektojmë për ta ulur këtë çmim sepse është një çmim që paguajmë së bashku pastaj. Nuk e paguan vetëm policia por e paguan shoqëria e tërë.
Krasta: Në një nga reagimet tuaja të para publike si ministër i brendshëm, ndoshta si zv/ministër i brendshëm i periudhës të procesit presidencial, ju i jeni referuar barkut të fryrë të policëve.. si m thënë një nga reagimet para në mos reagimi i parë. ishte e rastësishme, ishte qëllimshme për të dhënë masazhin që jo vetëm një element i tillë, që është për hir të së vërtetës i dallueshëm, por që ju jeni atij që të shihni me shumë kujdes atë që ndodh në policinë e shtetit?
Lleshaj: Së pari dua të them që është citur gabim sepse nuk është në fjalorin tim dhe as në terminologjinë time përdorimi i këtyre definicionve pezhorative… nuk përdor këto terma unë. Madje është nisur një proces ndaj atij që ka vendosur në gojën tim një fjalë që nuk është e imja. Por sigurisht kam kërkuar dhe është pjesë e objektivave të mi për të arritur modernizimine policisë së shtetit në shumë aspekte. Në aspektin e pajisjes, arsimimit, trajnimit, të paraqitjes, të kondicionit fizik. Fjala ka qenë për kondicionin fizik. Policia e Shtetit është një strukturë që shumë detyra i kryen edhe përmes angazhimit fizik.
Krasta: Jeni ju i shqetësuar që njësitë policore të lagjeve, policët kanë ndërprerë stërvitjen fizike dhe qitjen për një kohë të caktuar…?
Lleshaj: Policia jonë është përdorur si një trup që shërben. Një polici që rri në kryqëzimin e rrugës, ai konsumohet gjithë jetën e tij aty. Shumë pak investojmë tek ky për ta trajnuar dhe ta motivuar. Për t’i dhënë atij kohë për t’u trajnuar. E kam objektiv të rëndësishëm, prioritar që t’i japë atyre kohë që të investojnë tek vetja e tyre. tek trupi i tyre, mendja e tyre dhe shpirti i tyre. Duhet investim. Asnjë makinë nuk mund të shërbejë pa pauza. Ndaj dhe policia duhet të bëjë trajnim fizik.
Krasta: Pse nuk është bërë?
Lleshaj: Nuk është bërë, pasi ka arsye të ndryshme. Ka të bëjë pikë së pari dhe me edukatën personale të kësaj organizate. Kështu është konceptuar, e cila kryen vetëm shërbim dhe më pas është shndërruar edhe në objekt humori për ne. i lëmë të konsumohen. Duhet që në kohën e sotme ta mirëmbajmë kapacitetin intelektual, përditë. Kjo është edhe kërkesa për policët. Ata duhet të futen në ritmin e kohës tonë, duhet të mësojnë gjuhën angleze, të mësojnë teknologjinë.
Krasta: Mos po i kërkoni shumë?
Lleshaj: Patjetër do kërkojë. Sepse kjo është detyra ime.
Krasta: Ndërkohë janë të paguar shumë pak dhe janë të lënë në një harresë. Atyre iu është blatuar edhe një lloj indiference dhe përçimi.
Lleshaj: Kjo është pjesë e kulturës tonë shtet-formuese ku përçmimin e adresojmë ku është simboli ynë. Të përçmosh ushtrinë, policë, institucione të tjera që janë thelbësore për ekzistencë tënde si komb, është një problem i thellë që kemi si shoqëri. Nuk e përdor kurrë termin ‘barkëderr’, edhe nëqoftëse ka njerëz jashtë çdo përmase, nuk e përdor.
