SHBA dhe Rusia u takuan përsëri në nivelin më të lartë që nga viti 2002 dhe pushtimi rus në territorin ukrainas, dhe për më shumë se katër orë ata me sa duket hodhën themelet për hapat e ardhshëm drejt përfundimit të luftës, e cila do të mbushë tre vjet javën e ardhshme.
Mesazhet e “fshehura” pas bisedimeve SHBA-Rusi
Kur SHBA dhe Rusia janë, pas një periudhe kaq të gjatë kohore, me kaq shumë çështje të hapura dhe temperatura në marrëdhëniet diplomatike për tre vitet e gjysmë të fundit që nga takimi Biden-Putin në Zvicër në verën e vitit 2021, në nivele “polare”, është e ditur që është hartuar një udhërrëfyes për të filluar, me të cilin do të rivendoset komunikimi i drejtpërdrejtë midis Uashingtonit dhe Moskës prej të paktën 20 status-quo.
Moska duket se ka rënë dakord me propozimin amerikan që Trump dhe Putin të bisedojnë më shpesh, veçanërisht për çështjet për të cilat, siç tha ministri i Jashtëm rus Sergei Lavrov, “nuk ka konvergjencë pikëpamjesh”.
Moska gjithashtu duket se e pranon lëvizjen e Presidentit amerikan për të arritur rezultate të menjëhershme në luftën në Ukrainë, por ajo ka treguar qartë se rruga nuk do të jetë as e shkurtër, siç e parashikon dhe promovon Trump, as e lehtë.
Deklarata e Sekretarit të ri të Shtetit të SHBA-së, Marco Rubio se “kjo është një periudhë e diplomacisë së vështirë”, është tregues se si, veçanërisht në çështje të tilla komplekse dhe kronike si marrëdhëniet ruso-ukrainase, “unë do t’i jap fund luftës për 24 orë”, e cila është shndërruar në “unë do t’i jap fund luftës në 100 ditët e para” është në sferën e ekzagjerimit dhe fantazisë.
Çfarë u kërkua në fund nga Rusia dhe çfarë dha SHBA?
Marco Rubio, së bashku me shefin e sigurimit të Shtëpisë së Bardhë dhe negociatorin kryesor të Trump, thuhet se i kërkuan Rusisë që të dërgojë kushtet e saj për një armëpushim të menjëhershëm në frontet ukrainase që janë duke u ndezur aktualisht në Ukrainën Lindore dhe në provincën ruse të Kursk.
As pala amerikane dhe as ajo ruse nuk kanë zbuluar detaje dhe informacioni që rrodhi, sikur Uashingtoni i dorëzoi Moskës një plan me tre pika, u mohua kategorikisht nga Lavrov.
SHBA dhe Trump dëshirojnë që zhvillimet të shkojnë drejt një armëpushimi menjëherë dhe e kanë ngritur këtë çështje specifike me Rusinë si një kusht kyç, pasi Donald Trump synon të ndërtojë hapat e tij të ardhshëm mbi këtë, në të cilët do të përfshijë Kievin dhe Evropën nga njëra anë, ndërsa në të njëjtën kohë u kërkon atyre të angazhohen për të marrë pjesë në fazën tjetër të planit të tij të paqes dhe për të ofruar garanci sigurie me mjetet e tyre për Kievin.
Nga ana e saj, Rusia duket se i ka dhënë Uashingtonit, edhe pse jo zyrtarisht, mesazhin për t’i përcjellë palës ukrainase se sot Putin është në gjendje të ulet në të njëjtën tryezë me Zelensky-n “nëse plotësohen kushtet”.
Në të njëjtën kohë, siç pritej, Moska i ka dhënë SHBA-së një gamë të gjerë kërkesash – me sa duket jo verbalisht – të cilat shkojnë deri në kthimin e NATO-s në kufijtë e saj të vitit 2008.
Ajo që Moska në thelb po fiton nga takimi i sotëm, përtej përshtypjeve, është fakti se Moska ka kërkuar lëvizje të ngjashme nga SHBA-të dhe presion për vazhdimësi të ngjashme dhe nga Evropa për heqjen e sanksioneve ekonomike.
Diskutimet gati pesë orëshe duket se i kanë dhënë ekipit të Trump material që do të sjellë zhvillime të menjëhershme. Trump tashmë është informuar për planet dhe kërkesat ruse dhe do të përgatisë propozimet e tij bazuar në këto.
Nga ky këndvështrim, sot ka të dhëna dhe një ton historik, pasi kur Kremlini dhe Zyra Ovale flasin, zhvillimet prodhohen në shkallë globale.
Ukraina, Bashkimi Evropian, Ankaraja dhe mungesa e Kinës
Takimi në Riad nuk pati njeri jashtë dy poleve kryesore të botës. Ukraina, e cila ka qenë në gjendje lufte për gati tre vjet, nuk u ftua dhe Bashkimi Evropian, për të cilin Trump mund të pretendojë se nuk ka dhënë njësoj si SHBA-ja, por sidoqoftë është përpjekur shumë, gjithashtu u la jashtë.
Rubio theksoi se nuk ka asnjë mënyrë për të krijuar një tekst që do t’i imponohet Ukrainës dhe se qëllimet e Donald Trump nuk duhet të keqinterpretohen. Siç u shpreh ai në mënyrë karakteristike, “nuk është hera e parë në histori që ka lëvizje të vazhdueshme në nivelin e diplomacisë hije”.
Fakti që SHBA sot e percepton Ukrainën si një kusht “dytësor” të çështjes dhe në një mënyrë joelegante ul sakrificat e saj dhe rezistencën e tyre ndaj pushtimit rus. Kjo jo vetëm që ka sjellë bezdi në Kiev, por ka mobilizuar edhe një plan për të cilin Trump duket se e ka llogaritur gabim.
Volodymyr Zelenskyy sigurisht e befasoi misionin diplomatik amerikan në Riad kur njoftoi pak minuta para kthimit nga Ankaraja se në fund do të anulonte vazhdimin e vizitës së tij…
Presidenti ukrainas solli gjithashtu në tryezë një “lojtar” që ka luajtur një rol të rëndësishëm në zhvillimet në terren dhe përpjekjet diplomatike të tre viteve të fundit, Turqinë.
Rexhep Tajip Erdogan u bë gjithashtu lideri i parë jashtë BE-së që haptas anoi me kërkesën e kahershme të Ukrainës për integritetin territorial të vendit dhe përmes kthesave, kjo do të jetë e dhënë në disa nga negociatat e shumta dhe vendimtare që do të pasojnë në tryezë ditën e nesërme.
Nga ana e tij, Unioni, sërish me iniciativën e Parisit, vendosi të zgjerojë samitet e jashtëzakonshme dhe të informojë partnerët e tjerë – përfshirë Greqinë – që nuk ishin ftuar në konferencën e parë.
Lëvizshmëria që ekziston sot është tregues i gravitetit të asaj që është në rrezik, e cila përfshin jo vetëm Ukrainën, por të gjithë botën.
Nga “puzzle”-i i konferencave vendimtare, mungesa e Kinës duket kumbuese. Në fakt, nuk ka një qëndrim zyrtar për zhvillimet nga ana e Pekinit, përtej rrjedhjeve dhe dëshirave.
Kina duket se po mban qëndrimin e pritjes ashtu siç dëshiron, nga njëra anë, për të parë propozimet amerikane dhe ruse në letër dhe, nga ana tjetër, për të “lexuar” Moskën, të cilën mund ta ketë “befasuar” në shumë mënyra për luftën në Evropën Lindore, por në të njëjtën kohë e ka shpëtuar duke blerë energji ruse në çdo formë për tre vjet.
Kina do të luajë një rol në afat të shkurtër pasi nuk do të lejojë Rusinë, e cila aktualisht është “peng” që të bashkëpunojë me Uashingtonin, i cili në thelb është “armiku” i saj i madh.
