Brian Mast, kongresmeni republikan i cili përfaqëson një distrikt që kufizohet me shtëpinë jozyrtare të dytë të Donald Trump në jug të Floridës, ka një tryezë të madhe druri për konferenca në zyrën e tij në Uashington, e cila gjithmonë mbahet e mbushur me shishe të vogla uji për vizitorët. Vizitorët vijnë çdo ditë nga ambasadat rreth Uashingtonit dhe nga kryeqytetet e ndryshme të botës. Dita e mëparshme kishte qenë me vizitorë nga Nigeria, Turqia, Azerbajxhani, Tajvani dhe dy vende të tjera që ai nuk mund t’i kujtojë.
Por të gjithë vijnë të përgatitur për t’i shitur Amerikës atë që ata kanë për të ofruar. Kështu thotë Mast, i cili kryeson komitetin për çështjet e jashtme të Dhomës së Përfaqësuesve. “Secili prej tyre vjen këtu me shprehjen ‘Ne kemi cilësinë më të mirë të këtij minerali’ ose ‘kapacitetin më të madh për ta rafinuar këtë mineral,’” thotë ai në zyrën e tij në Capitol Hill.
Ai e përshkruan këtë si një trend të ri, duke kërkuar metaforën e duhur, “veshja e re” e momentit? “Le ta quajmë çanta e re”, thotë ai. “Të gjithë sjellin këtë çantë”. Nëse aspekti transaksional është një nga temat përcaktuese të politikës së jashtme të mandatit të dytë të Trump, duke pyetur jo se çfarë mund të bëjë Uashingtoni për një vend të huaj, por se çfarë mund të bëjnë vendet e huaja për Uashingtonin, karakteristika tjetër kyçe është i dërguari.
Politika e bazuar në personalitet, siç thotë një ish-zyrtar i mbrojtjes ka zëvendësuar proceset dhe institucionet që kanë qenë në dekada të politikës së jashtme amerikane deri më tani. Në vend të Departamentit të Shtetit, është zhvilluesi i pasurive të patundshme Steve Ëitkoff, shoku i gjatë i presidentit dhe partneri i tij i biznesit që është bërë i dërguar special për “negociata paqeje”, i cili lëviz midis Moskës, Riadit, Jerusalemit dhe më gjerë në shërbim të Marrëveshjes.
Në krah të tij është Jared Kushner, dhëndri i Trump-it dhe investitor, i cili nuk ka ndonjë titull qeveritar, por ka gjetur kohë, ndërsa merret me marrëdhënie biznesi me monarkitë e Gjirit Persik, për të luajtur një rol kryesor në bisedimet e paqes në Lindjen e Mesme dhe Ukrainë, për llogari të SHBA-ve.
Tom Barrack, bashkëpunëtori dhe donatori i gjatë i fushatës së Trump-it, shërben si ambasador i tij në Turqi dhe, më kryesisht, si ndërmjetës për paqen në Siri dhe Liban. Massad Boulos, dhëndri libanezo-amerikan i vajzës së Trump, Tiffany, ka drejtuar prej kohësh një perandori biznesi në Afrikën Perëndimore dhe nuk është çudi që ai gjithashtu shërben si i dërguari i Trump-it për Afrikën.
Kanë zhdukur rrugët tradicionale të këshillimit dhe mbikëqyrjes dhe “hierarkinë e angazhimeve politike”, që dikur e drejtonin këtë hapësirë, thotë një ish-zyrtar amerikan që ka shërbyer në disa administrata. Kanë zhdukur gjithashtu ekspertët dhe përvojat e dekadave të diplomacisë të praktikës. “Rrethi i njerëzve është thjesht i vogël”, thotë ish-zyrtari.
Mouaz Moustafa, drejtor ekzekutiv i Syrian Emergency Task Force, ka lobuar për administratat e ndryshme amerikane për llogari të Sirisë dhe ka qenë ndërmjetës me qeverinë e re. “Nëse je një shok i vjetër i pasurive të patundshme, si Steve Ëitkoff ose Tom Barrack, ata janë personazhe kryesore. Ivanka dhe Jared, ata janë personazhe kryesore”, duke iu referuar vajzës dhe dhëndrit të Trump-it.“Ndoshta edhe Don Jr”, shton ai. Në renditje më poshtë, sipas tij, janë sekretari i shtetit dhe këshilltari i sigurisë kombëtare Marco Rubio dhe zëvendëspresidenti JD Vance.
Këta janë njerëzit që kanë rëndësi në qasjen Trump 2.0 ndaj botës: ata janë kanali i fshehtë. Shtëpia e Bardhë e paraqet këtë si një ndryshim të qëllimshëm nga qasja tradicionale “nga poshtë-lart” në një “proces nga lart-poshtë i udhëhequr nga presidenti”. “Shumë nga këto drejtohen nga ai tek nëpërmjet disa zyrtarëve të lartë që ai i beson”, thotë Anna Kelly, zëvendëssekretare e shtypit në Shtëpinë e Bardhë.
“Presidenti ka një sfond jo tradicional dhe shumë nga ekipi i tij kanë sfond jo tradicional. Jared dhe Steve janë njerëz të marrëveshjeve të biznesit. Por ata janë të besuar të Trump”.
Çdo administratë ka pasur të dërguar, përfshirë ata që kanë pasur pushtet të madh për rolet e tyre, ose një vëmendje të kufizuar ndaj strukturës. Por edhe atëherë, shërbimet publike funksiononin. Tani, në një mjedis ku, sipas Shoqatës së Shërbimit të Jashtëm Amerikan, “kapaciteti diplomatik i Amerikës po shkatërrohet nga brenda”, nuk ka asnjeri, që i mban ata nën kontroll.
Duke shkurtuar resurset e Departamentit të Shtetit dhe duke anashkaluar shumë nga stafi i tij i lartë, dhe duke caktuar një grusht të vogël biznesmenësh këshilltarë për të zbatuar axhendën amerikane jashtë vendit, Trump ka ndryshuar thelbësisht mënyrën e politikës së jashtme në Uashington, thonë zyrtarë karriere të politikës së jashtme, diplomatë të huaj dhe ligjvënës.
“Këshilli i Sigurisë Kombëtare nuk ka rëndësi. Departamenti i Shtetit nuk ka rëndësi. Asgjë nuk ka rëndësi përveç personazheve kryesorë”, thotë Moustafa. Për shumë aleatë tradicionalë, të mësuar me kanalet tradicionale të diplomacisë, gjetja e mënyrës për të pasur akses në administratë ka qenë sfidë e vërtetë. Shembulli i Koresë së Jugut tregon se negociatorët kanë qenë të detyruar të bëjnë udhëtime të lodhshme 30-orëshe në Uashington, ndonjëherë edhe dy herë në një javë, për të paraqitur kërkesat e tyre drejtpërdrejt tek Trump.
Në fazat e hershme, think-tank-et dhe grupet e lobimit pretendonin lidhje të afërta me Shtëpinë e Bardhë si në kohën e Trump 1.0, por shumë shpejt u kuptua se këto lidhje ishin të prishura ose nuk ekzistonin. Burimi i informacionit për këtë artikull thekson se grupi i njerëzve që janë brenda rrethit të Trump-it dhe kanë besimin për të folur për të, është jashtëzakonisht i vogël. “Ka mijëra njerëz që pretendojnë se janë ‘Trump-ëhisperers’ këto ditë,” thotë një zyrtar evropian.
Presidenti i Argjentinës, Javier Milei, ka ndërtuar lidhje me rrethin e brendshëm të Trump-it përmes vizitave vjetore në Konferencën e Veprimit Politik Konservator (CPAC), një lloj “Ëoodstock-u” i MAGA-s. Ai kërcente me dhëndrin e Trump-it, gjatë CPAC në Buenos Aires.
Por pikëpamja e tyre politike e përbashkët u plotësua nga lidhjet personale, përfshirë ato midis zv/ministrit të ekonomisë së Milei-t, José Luis Daza, dhe sekretarit amerikan të Thesarit, Scott Bessent. Bessent u bë mik i Daza-s kur punonin në Ëall Street. Sekretari i Thesarit vizitoi Buenos Aires në prill dhe udhëhoqi një paketë mbështetjeje nga administrata, ndërsa ndihma amerikane për pjesë të tjera të botës po zvogëlohej me shpejtësi.
Ata që ndajnë vlerësimin e Trump-it për autokratët dhe për përçmimin e procedurave e kanë parë më të lehtë të operojnë në Uashingtonin. “Njerëzit që u përshtatën më shpejt ishin nga shtetet e Gjirit Persik, të cilët mund të reflektojnë qasjen e Trump-it me përzierjen e politikës, biznesit dhe marrëdhënieve personale,” thotë një diplomat amerikan.
“Ne jemi shumë të lumtur”, kujton diplomati duke dëgjuar një homolog të Gjirit Persik, pas kthimit të Trump-it në detyrë. Ndërhyrja e re ishte shumë më e lehtë për t’u menaxhuar se struktura e administratës Biden, tha zyrtari i Gjirit Persik. “Kontaktet me ‘shokët tanë’ midis të dërguarve të Trump-it nënkuptojnë se çështjet zgjidhen shpejt dhe nuk kanë më nevojë të kalojnë përmes proceseve të lodhshme.”
“Të gjithë janë përpjekur të përshtaten”, thotë një zyrtar i Azisë Juglindore, i mësuar të punojë me shtete ku kanalet e fshehta dhe lavdërimet janë të nevojshme për të siguruar akses. “Por të kesh të bësh me një shtet ku lidhjet personale kanë më shumë rëndësi se gjithçka tjetër nuk është e panjohur për shumë në rajonin tonë”.
Trump ka mohuar ndonjë përzierje të interesave të tij personale me rolin e tij si udhëheqës i botës së lirë, megjithatë shpesh nuk është e qartë ku përfundojnë interesat amerikane dhe ku fillojnë ato personale. “Është vendi më i fuqishëm në botë”, tha ai së fundmi për Zyrën Ovale, përpara se t’i drejtohej Princit të Kurorës së Arabisë Saudite, Mohammed bin Salman, duke thënë se do të kërkonte një çek për ndërtimin e sallës së tij të re. Në Zvicër, raportimet për drejtorët që dhuruan një orë Rolex dhe një shufër ari me gdhendje personale për bibliotekën presidenciale të Trump-it shkaktuan shqetësim në vend. Por ky veprim duket se ulte taksat, prej 39 për qind në 15 për qind.
Në këtë epokë të re të diplomacisë amerikane, oferta në kohë është thelbësore. Kur disa presidentë afrikanë patën një audiencë kolektive me Trump në Shtëpinë e Bardhë në korrik, secili u përpoq ta bindte për rezervat e vlefshme minerale të vendit të tij. Pakistani ka qenë veçanërisht i suksesshëm në këtë lojë. Një grup biznesmenësh të bazuar në SHBA dhe Gjirin Persik, me origjinë pakistaneze, po përdorin lidhjet me familjen Trump dhe Ëitkoff për të ofruar marrëveshje mbi minerale kritike dhe kriptovaluta. Një investitor nga Dubai, që e quan veten “ambasador ekonomik” të Pakistanit, thotë se ka kanale të fshehta në rrethin e brendshëm të presidentit amerikan.
“Është një mënyrë më natyrale për ne pakistanezët”, thotë ai. “Trump dhe Ëitkoff kuptojnë vlerën e marrëdhënieve”. Kur u pyet se çfarë ka mësuar në vitin e parë të mandatit të dytë të Trump-it, një ministër i jashtëm evropian tha se çdo gjë është me kusht. “Gjithçka është me kusht. Asgjë nuk jepet nëse nuk po kontribuon”. Administrata argumenton se natyra transaksionale e Trump-it është që të përfitojnë amerikanët. SHBA-të kanë nevojë të reduktojnë borxhin dhe të sigurojnë akses në mineralet kritike që fuqizojnë ushtrinë, infrastrukturën dhe të dhënat e saj.
Nën Joe Biden, thotë zëvendëssekretarja e Shtëpisë së Bardhë, Kelly, “një zyrtar i nivelit të ulët do të ketë një takim, pastaj një zyrtar mesatar do të ketë një takim, pastaj një zyrtar i nivelit të lartë do të ketë një takim, dhe pastaj, vetëm atëherë, ndoshta arrihet një takim bilateral”, pra një takim formal midis përfaqësuesve të lartë të dy vendeve. “Sigurisht [Trump] ka një aparat të politikës së jashtme që e përdor”, shton Kelly. Por administrata e sheh heqjen e ndërmjetësit si një gjë pozitive.
Kritikët thonë se ai ka hequr shumë gjëra nga procesi, për të integruar më lehtë interesat e tij biznesore me politikën e jashtme. “Kam projekte klientësh, ku po e has këtë në Republikën Demokratike të Kongos, Irak, Siri dhe Libinë, ndër vendet e tjera”, thotë Jonathan Ëiner, ish-zyrtar i lartë në Departamentin e Shtetit gjatë administratës Obama. “Modeli i biznesit është që zyrtarët e huaj të bëjnë marrëveshje me njerëzit pranë administratës dhe zakonisht krijojnë përfitim personal për ata që janë shumë pranë Trump-it”, shton ai.
Cory Booker, senator demokrat dhe anëtar i lartë i komitetit për marrëdhënie të jashtme, është “tronditur” nga ndryshimi që ka parë te zyrtarët e huaj që i njihte prej vitesh; tani ata janë shumë të vetëdijshëm për të reflektuar interesat private të presidentit në bisedat me zyrtarët e administratës. Është befasuese që një pjesë e strategjisë së tyre të politikës së jashtme është angazhimi me interesat private të presidentit.
Ndërsa administrata nënshkroi marrëveshje me Ruandën dhe Republikën Demokratike të Kongos për t’u dhënë kompanive amerikane akses në resurset minerale, Trump vetë u mburr. “Kemi mbi 18 trilion dollarë, kjo vetëm në 10 muaj, të premtuara ose duke u investuar, ose premtuar për t’u investuar në Amerikë. Ky është një inversion i asaj se si do të funksiononte në administratat e tjera, ku ministri i jashtëm takon ministrin tjetër të jashtëm dhe do të thoshte ‘Oh, le të bëjmë një takim të Dhomës së Tregtisë dhe të gjejmë marrëveshje biznesi,’” thotë një ish-zyrtar amerikan.
Në mënyrën e re, bankat dhe biznesmenët “gjejnë marrëveshjet e biznesit” dhe pastaj qeveritë i përdorin si një mënyrë për të hyrë në favorin e Trump-it. Edhe disa nga kundërshtarët e Uashingtonit nuk mund të mos admirojnë atë që e shohin si kulturë oborrtarie në Uashingtonin e Trump-it.
Udhëheqësi i milicisë irakiane, të mbështetur nga Irani ishte i impresionuar nga mënyra sesi Trump priti një vizitë nga liderët evropianë në Zyrën Ovale në gusht për të diskutuar Ukrainën, duke i detyruar të ulen në tryezën e tij, si “fëmijë në shkollë”. “Trump është burrë i fortë, e admirojmë edhe nëse nuk pajtohemi me politikat e tij”, shprehet ai.
Ndërsa shumë aleatë evropianë ndihen të turpëruar nga kjo qasje, shumica kanë pranuar se është një strategji e domosdoshme në këtë epokë jo tradicionale. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, befasoi shumë në qershor, në një kohë kur Europa ishte e dëshpëruar për të mbajtur Trump-in të angazhuar.
Artikull i shkruar nga Abigail Hauslohner dhe Alec Russell, Financial Times
