Igor Mykolaichuk, me flokë gri dhe me një zë të butë, është një pamje e njohur në fshat. Ai e kalonte pjesën më të madhe të kohës duke bërë poçar në shtëpinë e tij të shkatërruar mes pyllit, shpesh në një gjendje hutimi të lehtë për shkak të shishes që mbante pranë. Ai i njihte rrugët, shtëpitë, shtigjet e pyllit. Shumë kohë më parë, ai kishte qenë ushtar në ushtrinë sovjetike. Kjo është ajo që e bëri atë një spiun kaq të përsosur ukrainas.
Kur rusët mbërritën dhe pothuajse të gjithë në fshat u larguan, 59-vjeçari e la punën me poçarinë dhe filloi të mblidhte informacione për lëvizjet e trupave, duke ia dhënë me telefon një kontakti lokal të mbrojtjes territoriale, i cili ia kaloi komandës ushtarake ukrainase. Ai ishte pjesë e një rrjeti kryesisht të panjohur të ukrainasve të zakonshëm që qëndruan prapa nën pushtimin rus, duke rrezikuar jetën e tyre për të spiunuar trupat e Kremlinit.
Shumë prej tyre kishin qenë shumë të moshuar, të varfër ose të pambrojtur për t’u larguar. Disa, si Mykolaichuk, refuzuan të iknin sepse donin të qëndronin me kafshët e tyre shtëpiake. Ata nuk kishin planifikuar të bëheshin pjesë e përpjekjes së rezistencës. Por kur erdhi koha, nuk hezituan.
“Ky është njeriu më i guximshëm në zonë,” tha Oleksiy Lytvyn, komandanti të cilit Mykolaichuk i kishte raportuar. Në një rast ai e kishte thirrur Litvinin nga kati i dytë i shtëpisë së tij për t’i treguar se një patrullë ruse po kalonte nga porta e tij. Mykolaichuk, duke buzëqeshur me turp, i shtyu syzet lart në hundë. “Unë thjesht bëra atë që ata kërkuan,” tha ai. I pyetur nëse kishte frikë se rusët do ta arrestonin dhe do të gjenin informacione inkriminuese në telefonin e tij, ai qeshi. “Ata nuk e bënë. Por me siguri do të isha vrarë.”
Ai dhe informatorë të tjerë ndihmuan ushtrinë ukrainase të synonte trupat dhe forca të blinduara ruse në rrugët dhe pyjet përreth Kievit me drone, artileri ose sulme të drejtpërdrejta, duke i ndalur në portat e Kievit. Suksesi i tyre reflektohet në dhjetëra tanke ruse të djegura dhe automjete të blinduara të hedhura në erë rreth këtyre pyjeve. “Ata na ndihmuan të verifikonim dhe mblidhnim informacione, dhe më pas selia i përdorte ata për të planifikuar sulme,” tha Lytvyn. “Ata nuk i dinin rezultatet e sakta se për çfarë përdorej informacioni i tyre.” Litvin kishte kontaktuar me Mykolaichuk përmes trajnerit të futbollit të djalit të tij, i cili jetonte në vendin fqinj me burrin e moshuar në fshatin veriperëndimor të Kievit.
Duke qenë se pothuajse të gjithë banorët kishin ikur nga zona, Litvin e pyeti Mykolaichuk nëse do të ishte i gatshëm t’i dërgonte atij foto dhe vendndodhje të trupave ruse dhe të mblidhte informacion rreth tyre nga fqinjët dhe miqtë e tij të mbetur. Ata flisnin dy herë në ditë, në orën 10:00 dhe 17:00, në WhatsApp. Më pas, Litvin ia dërgoi informacionin Shtabit të Forcave të Armatosura.
Mykolaichuk i mbijetoi pushtimit. Shumë të tjerë nuk e bënë. Trupat e disa qindra civilëve janë gjetur në zonë, shumë prej tyre në varre masive, të tjerë të shpërndarë nëpër rrugë si pasojë e tërheqjes dhe zhvendosjes së ushtrisë ruse. Shumica e të vdekurve u qëlluan.
Në këtë fshat të vogël, tre burra që u jepnin informacion forcave ukrainase u kapën dhe u vranë, trupat e tyre u hodhën në bodrumin e një shtëpie verore përpara se të tërhiqeshin rusët. Nuk dihet nëse janë vrarë për spiunazh. Dy nga viktimat, të dy miq të Mykolaichuk, ishin torturuar dhe lidhur përpara se të vriteshin, sipas dy ushtarëve ukrainas që panë trupat e tyre.
Kur vizitova fshatin dy javë më parë, banorët përmendën një shtëpi ku tre burra ishin lidhur dhe vrarë nga rusët, por mua nuk më lejuan të hyja në zonë për shkak të frikës nga minat tokësore. Megjithatë, javën e kaluar më lanë të hyja.
Trupat kishin ikur. Por kishte mbetur një pellg i madh gjaku në dyshemenë me pllaka ngjyrë bezhë, ku kishte ende kavanoza me turshi të bëra vetë.
Një nga viktimat, zbulova, ishte Anatoli Trohymets, një burrë rreth të pesëdhjetave. Ai kishte luftuar për ushtrinë sovjetike dhe kishte humbur një sy në Afganistan. Ndër shokët e tij shquhej për bujarinë e tij.
“Atij nuk i pëlqente t’i bënin fotografi, sepse kishte turp nga syri i tij,” tha shoku i tij Andriy, një burrë i rrumbullakosur i veshur me një beretë kobalti dhe me një pushkë gjuetie. “Ai nuk ishte dembel, por një person shumë i guximshëm dhe i lumtur që e donte jetën e tij.”
Trohymets kishte jetuar në fshat për aq kohë sa kujtohej, në një shtëpi ngjitur me vëllain e tij, me një qen të madh. Disa muaj para pushtimit, ai ishte miqësuar me Sergiy, një burrë nga Krimea, i cili ishte zhvendosur në zonë dhe kishte marrë me qira një dhomë në shtëpinë e tij. Dy burrat u bënë shumë shpejt miq.
Trohymets dhe Sergiy kishin qenë pjesë e rrjetit të lirë të informatorëve të Mykolaichuk. Kur Mykolaichuk vinte për vizitë, ata do t’i tregonin për lëvizjet e fundit ruse që kishin vëzhguar, duke e ditur se informacioni do t’i kalonte komandës së lartë ukrainase. Një ditë, kur ata ishin jashtë, shtëpia e Trohymets u shkatërrua nga granatimet. Pas kësaj, ai e kaloi shumicën e kohës në shtëpinë e Maria Dabizhe, një grua e moshuar me sy blu, e cila jetonte rreth një çerek milje poshtë rrugës. Dabizhe, Trohymets dhe Sergiy jetuan dhe gatuanin së bashku për një kohë nën pushtimin rus, ndërsa një hëngrën një pulë të cilës iu hoq këmba kur një predhë shpërtheu pranë kopshtit të Dabizhes.
Më pas, në mes të marsit, ushtarët rusë filluan të vinin në shtëpi, t’i bënin pyetje, duke ndarë paketat e tyre me racione me të. Një ditë, Trohymets dhe Sergiy rastësisht ishin aty kur erdhën rusët. Trohymets dhe Sergiy u larguan me rusët dhe Dabizhe nuk i pa më kurrë. Vetëm kur rusët u larguan nga zona në fund të marsit, fqinja i saj, Tatiana, i tregoi asaj çfarë kishte ndodhur.
Ajo ishte kthyer në shtëpinë e saj pas tërheqjes ruse për të gjetur tre trupa në bodrumin ku zakonisht mbante produktet e saj ushqimore për dimër.
Trohymets dhe Sergiy shtriheshin të lidhur, ndërsa në trup kishin shenja torturash. Thonjtë e tyre ishin nxjerrë dhe të paktën njëri prej tyre kishte një plagë të ngjashme me thikë në stomak. Trohymets kishte një vidë të gjatë të shpuar në veshin e tij.
Bashkë me trupat e tyre ishte dhe ai i Fedir Petryniak, 44 vjeç, një marangoz që jetonte rreth pesë shtëpi më larg, i cili sipas një prej miqve dhe fqinjëve të tij u jepte informacion forcave ukrainase për vendndodhjen e trupave ruse. “Ishte njeri i mirë”, tha njëri prej tyre, i cili nuk dëshironte që emri i tij të publikohej.
Një fotografi e trupit të Petryniak, e siguruar nga shoku i tij, e tregoi atë të shtrirë në shkallët e bodrumit. Koka e tij ishte e lagur në gjak. Një zëdhënës i policisë së Kievit tha se trupat e tre burrave ishin gjetur më 31 mars në bodrumin e një shtëpie në Stoyanka. “Të tre vdiqën me duar të lidhura dhe me shenja torture në fytyrat, gjymtyrët dhe në trupat e tyre”, thanë ata.
Lajmi u konfirmua nga Pavel Fedorenko dhe Dimitry Dimytch, dy luftëtarë nga Forcat e Mbrojtjes Territoriale të Ukrainës, të cilët thanë se panë tre trupat të pajetë në atë bordum. “Të tre vdiqën me duar të lidhura dhe me shenja torture në fytyrat, gjymtyrët dhe trupat e tyre,” tha një zyrtar i policisë. “Rusët janë kafshë,” tha Dimytch.
