NGA BEN BLUSHI
Në arkivin e familjes tonë shkëlqen një fotografi e gjyshit dhe gjyshes time, Dhimitër dhe Mynever Shuteriqi me armë dhe me uniformë partizane në malet e Elbasanit në verën e vitit 1944. Në këtë fotografi duken dy të rinj të dashuruar, të bindur se shumë shpejt do i mundin gjermanët.
Disa muaj më vonë kjo ndodhi. Gjermanët u larguan nga Shqipëria në nëntor 1944 dhe në maj të vitit 1945 ushtria e tyre kapitulloi.
Sikur gjyshja dhe gjyshi im të ishin ende sot, do ta festonin Fitoren mbi Nazizmin si ditën më të rëndësishme të jetës së tyre të mbushur me kujtime lufte.
Bashkë me ta, miliona europianë, rusë dhe amerikanë do festonin atë që ka hyrë në histori si VE Day, apo Victory of Europe Day. Por për fat të keq vendet që fituan luftën, pra aleatët e dikurshëm, po e festojnë të ndarë VE Day, apo 80 vjetorin e fitores mbi fashizmin.
Europa Perëndimore festoi dje në 8 maj, kurse Rusia po e feston sot në 9 maj. Amerika pothuase nuk e feston fare këtë datë, sepse merret me punë të tjera. Kjo ngatërresë e qëllimshme datash më mbush me shpresë, se mund të jemi europianë shumë shpejt, sepse të bëhesh qesharak nuk konsiderohet më një mëkat në Europë.
Ndarja e fitores në dy pjesë, në 8 dhe 9 maj, ngjan fiks si estrada e partive të vjetra shqiptare, të cilat e fitojnë çlirimin e vendit tonë në dy data të ndryshme, në 28 dhe 29 nëntor. Por nëse në Shqipëri politikanët zihen kur u largua nga Shkodra gjermani i fundit hipur mbi bicikletën me goma të shpuara të një pianisti të njohur, europianët dhe rusët shkojnë edhe më larg.
Ata grinden për një minutë. Dhe ja pse. Gjermania kapitulloi të enjten e datës 8 Maj 1945 në ora 23.01, kur hyri në fuqi Akti i Dorëzimit që u nënshkrua në Berlin, por meqë kjo datë në Moskë ishte 00.01, Rusia feston një ditë më vonë në 9 maj, sic po ndodh edhe sot, kurse Europa feston një ditë më parë në 8 maj, siç ndodhi dje.
Gjatë kohës së komunizmit, vendet e Europës i festonin këto data çlirimi sipas kampeve ku bënin pjesë. Gjermania Perëndimore, Anglia dhe Franca festonin në 8 maj. Gjermania Lindore, Çekia dhe Polonia bashkë me Rusinë në 9 maj.
Sot Gjermania e feston fitoren mbi nazizmin në 8 maj, Çekia po ashtu, meqë ka hyrë në Bashkimin Europian, por edhe Ukraina që dikur festonte 9 majin ka kaluar në hemisferën e 8 majit. Pra për një minutë mbi orën 12 të natës, rusët dhe europianët e kanë ndarë kontinentin në dysh sikur të mos u mjaftonin 50 vitet e Luftës së Ftohtë.
Ky tempizëm qesharak, bëhet i dhimbshëm kur kujton se amerikanët, pa të cilët Europa Perëndimore nuk do ishte cliruar dot, lanë 400 mijë ushtarë të vrarë, ndërsa rusët që cliruan gjithë Lindjen deri në Berlin më shumë se 20 milion. Megjithatë, siç e kanë zakon që i shkojnë inatit deri në fund, europianët dhe rusët e kanë thelluar hendekun prej 1 minuti edhe më shumë. Distanca e tyre tani nuk është më kaq pak.
Sot VE Day ka marrë një simbolikë tjetër që lidhet me luftën në Ukrainë. Europianët e përçmojnë 9 majin si festën e një vendi pushtues që ka sulmuar Ukrainën njëlloj si Gjermania Europën 80 vjet më parë. Nëse Europa e feston fitoren kryesisht me nxënës shkollash që ndezin qiri nëpër kisha, Rusia ka nxjerrë në rrugë ushtrinë, tanket, dronët dhe raketat balistike për të treguar forcën e saj.
Duket sikur Rusia po i thotë Europës se nëse një ditë qeveritë do i shtypin popujt, sic ndodhi gjatë Luftës së Dytë Botërore, ajo do vijë prapë për ta çliruar Europën nga udhëheqësit e saj të mbrapshtë.
Uroj shumë që kjo ditë mos vijë kurrë. Për fat të mirë Shqipëria nuk është futur në betejën një minutëshe mes 8 dhe 9 majit dhe nuk e ka shpallur ditë pushimi asnjërën nga këto dy data.
Shqipërisë i mjafton karamboli i 28 dhe 29 nëntorit, megjithatë e etur për të shënuar rekorde absurditeti Shqipëria ka bërë dicka tjetër. Disa qytete kanë ngritur buste të kolaboracionistëve të nazistëve, gjë që në Europë nuk ka ndodhur askund. Për ata që nuk e dinë, bashkëpuntorët janë quajtur në fjalorin politik kuislingë, sipas Vidkun Quisling që ishte kryeministri norvegjez që ju nënshtrua gjermanëve në vitin 1943.
Nëse sot, qoftë edhe në cepin më të humbur të Norvegjisë do ngrihej një bust i Kuislingut, me përmasat e një filxhani, ai vend do thyhej në mes, pa folur këtu se cfarë mund ti ndodhte një politikani që do guxonte ta rehabilitonte këtë tradhtar.
Por në Shqipëri ka ndodhur ajo që nuk mund të ndodhte as në Norvegji, as në Francë, as në Gjermani dhe as në Rusi. Nevoja për të mbledhur vota nga turpi ka nxjerrë nga varret e historisë kuislingët shqiptarë që kryetarët e neveritshëm të disa provincave i kanë ngritur në peidestal me nderime të posacme.
Sa e turpshme. Dashuria e Shqipërisë për tradhtarët është dicka që nuk mbaron me vdekjen e tradhtarëve. Ka gjithmonë njerëz që jetojnë duke i tregtuar tradhtarët, duke shkruar libra për ta, duke shitur bustet e tyre të shtrembra dhe duke spërkatur festat kombëtare me hirin e tyre të zi.
Megjithëse kundër kësaj shëmtije kam shkruar një libër, gjysëm të ndaluar, që quhet Kandidati, unë pothuajse e kam humbur shpresën se dikush do ti rrëzojë këto buste që kanë ngritur kokat e tyre të turpëruara mbi horizontin e qyteteve tona. Helmi i historisë së shtrembëruar i ka mpirë shkollat, ndërsa nevoja për vota vazhdon t’i mbrojë tradhtarët nga turpi. Megjithatë në emër të modeleve të shpresës, po postoj këtë foto të gjyshërve të mi, që duken aq të bukur dhe aq të lirë, atëherë kur kuislingët prej bronzi i shërbenin pushtuesve duke i spiunuar të rinjtë që luftonin dhe bënin dashuri në mal.
Kjo është Dita e Fitores së tyre.
Brilant si gjithmone