Marrëzi dhe lajthitje e Presidentit Bujar Nishani. Kështu e ka konsideruar, historiani dhe shkrimtari Moikom Zeqo, dekorimin e fshehtë të 67 ballistëve, fundjavën e shkuar, në Divjakë të Lushnjes, me titull “Martirë të Demokracisë”.
Gjatë një interviste për Shqiptarja.com, Zeqo u shpreh se, Presidenca është një institucionin për të vlerësuar ngjarje që lidhem me elitën dhe me kontributet e mëdha në histori dhe jo për të dekoruar njerëz të thjeshtë apo disa fshatarë, në rastin konkret, të gënjyer për t’u shkuar pas krerëve të Ballit Kombëtar.
Historiani Moikom Zeqo ka pohuar gjithashtu se, dokumentet angleze dhe amerikane, librat dhe dokumentet e tjera, dëshmojnë se Balli Kombëtar bashkëpunoi me pushtuesin.
Sipas tij, justifikimi i ballistëve se “u bëmë me pushtuesin sepse ishim kundër komunistëve”, është një absurditet. Zeqo thekson se sipas kësaj logjike, Çurçilli dhe Rusvelti duhet të bashkëpunonin me Hitlerin kundër Stalinit, në emër të demokracisë, duke luftuar komunizmin. Ai tha se ka një abuzim me dhënien e dekoratave, të cilat duhet të kalojnë në filtrin e një komisioni historianësh.
Zeqo pohoi se nuk e dihet nëse ishte vlerësuar ende poeti i madh Ndre Mjeda, ndërsa kreu i shtetit ka nxituar duke dekoruar Sali Berishën.
– Zoti Zeqo, si e vlerësoni ju vendimin e Presidentit të Republikës, Bujar Nishani, i cili gjatë fundjavës së shkuar, konkretisht më datë 20/10/2016, dekoroi me titullin “Martirë të Demokracisë”, 67 ballistë të vrarë në Tetor të vitit 1943 nga brigada partizane, nën drejtimin e Mehmet Shehut?
Dekorimi duhet të mbështetet mbi të vërtetat historike dhe dokumentacionin. Duhet të ketë një dokumentacion nëse këta ishin ballistë apo nuk ishin balistë. Nëse kanë qenë ballistë, këta kanë qenë në anën e gabuar të historisë, në atë kohë. Nëse i ka pushkatuar Mehmet Shehu pa gjyq, ky është një akt që është dënuar nga Enver Hoxha. Por, është tjetër akti që ka bërë Mehmet Shehu, akt i cili është krejtësisht i dënueshëm.
-Pra, ju, si historian, mendoni se Mehmet Shehu i pushkatoi, pasi ata u dorëzuan?
Unë e kam dëgjuar. Nuk e di me saktësi. Nuk jam i kësaj periudhe historike. Nuk kam studiuar këtë periudhë. Por, nëse ata kanë qenë ballistë, ata janë më tepër viktima se sa njerëz me merita historike. Pra, ata nuk kanë merita historike për t’u dekoruar nga Presidenti i Republikës. Ata ishin në anën e gabuar të historisë. Balli Kombëtar ka qenë bashkëpunëtor i fashizmit. Këto i thonë edhe dokumentet angleze sot. Edhe dokumentet amerikane e konfirmojnë. Librat që kam lexuar dhe dokumentacioni që kam parë, tregojnë qartë se ballistët kanë bashkëpunuar me pushtuesit. Justifikimit të tyre se “Ishim me pushtuesin sepse ishim kundër komunistëve”, është një absurditet, sepse atëherë duhet të ishte edhe Çurçilli dhe Rusvelti kundër Stalinit, sepse ishin kundër komunizmit. Por, ishte tjetër logjikë. Sepse ishte lufta kundër fashizmit në plan të parë. Ndaj, kjo është një ngutje e kreut të shtetit, nisur nga një koncept i politizuar dhe aspak shkencor. Në fund të fundit, është një karshillëk ndaj historisë së vërtetë, ndaj Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare. Pse nuk kujtohet kryetari i shtetit, që gjatë mandatit të tij, të dekorojë edhe partizanët apo njerëz të shquar, të cilët kanë qenë në anën e duhur të historisë? Pra, është një ngjarje shumë e madhe dhe e patjetërsueshme e historisë dhe kulturës sonë.
-A ka një abuzim me dekoratat, duke iu referuar polemikave, sidomos gjatë dy viteve të fundit?
Zakonisht, dekoratat janë për figura të njohura publike. Në rastin konkret, ata duhet të kujtohen si viktima. Nuk janë personalitete. Ata ishin që të gjithë njerëz të thjeshtë. Më tepër ishin fshatarë të gënjyer, që të shkonin pas atyre krerëve të Ballit. Presidenca është një institucionin për të vlerësuar ngjarje dhe probleme që lidhem me elitën dhe me kontributet e mëdha në histori. Kështu që, për mendimin tim, dekorimi ka qenë thjeshtë një lajthitje dhe ngutje e panevojshme nga ana e Presidentit të Republikës.
-67 ballistët janë dekoruar me titullin “Martir i Demokracisë”, me motivacionin se luftuan për një Shqipëri demokratike si dhe në shenjë nderimi për rezistencën e tyre të paepur, deri në sakrifikim, kundër instalimit të regjimit komunist diktatorial në Shqipëri…
Ç’lidhje ka demokracia në vitet ’44? Demokraci, që të luftoni kundër partizanëve? Kjo ishte demokracia. Po të ishte kështu, Çurçilli dhe Rusvelti duhet të luftonin kundër Stalinit dhe të ishin me Hitlerin. Pra, të bëheshin bashkë me Hitlerin kundër Stalinit dhe të thoshin se, po luftonin për hir të demokracisë. Është një mbrapshti e madhe e konceptimit. Vetëm një optikë e marrëzishme mund që ata t’i shikojë si martirë të demokracisë. Ç’lidhje ka demokracia me ’44? Demokracia është një koncept tjetër që lidhet me shtetin. Në vitet ’44 shteti ishte gjerman. Zyrtarisht ne kishim një shtet gjerman dhe kolaboracionist në atë kohë, pasi ishin edhe disa ministra shqiptarë. Pra, ishim të pushtuar. Demokracia ka të bëjë me shtete, të cilat nuk janë të pushtuara. Pra, me shtete të lira. Kështu që, të gjitha konceptet janë të ngatërruara.
-Në Kuvend janë depozituar dy nisma për rishikimin e dekoratave. Në këndvështrimin tuaj në çfarë filtri duhet të kalojnë dekoratat?
Duke parë veprimtarinë edhe të Presidentëve të tjerë, Presidenti, duke u formalizuar roli i tij, që unë nuk jam dakord, unë them se nuk duhet të jetë i formalizuar në bazë të Kushtetutës, por duke u formalizuar, Presidentit i ka mbetur vetëm që të japë dekorata, të cilat në vetvete, mund të jenë thjeshtë copa metalike apo copa letrash, ku nuk kanë ndonjë vlerë të madhe nga pikëpamja historike. Këtë kanë bërë edhe presidentët e tjerë. Për shembull, janë bërë aq shumë njerëz “Nderi i Kombit”, saqë nuk ka kuptim më, që të mbetet një njeri, që ka personalitet të madh dhe të marrë titullin “Nderi i Kombit”. Këto janë bërë si dhurata që jep Presidenti, për një njeri, pa u thelluar dhe pa u konsultuar. Duhet të ketë një komision historianësh, pra një organ institucional, që do të merret me këtë punë. Së dyti, nuk duhet tepruar me dhënien e dekoratave. Ne kemi kaq shumë dekorata të dhëna ndaj njerëzve që nuk e meritojnë. Dhe kjo ka bërë që të zhvlerësohet roli i Presidentit dhe i solemnitetit për dhënien e dekoratave. Unë nuk e di nëse është bërë nderi i kombit një poet i jashtëzakonshëm, siç është Ndre Mjeda. Ndërsa, dekorimi i Berishës, pa kaluar një farë kohe, tregon për politizimin e këtij procesi.
Për dekorimin
“Presidenca është një institucionin për të vlerësuar ngjarje dhe probleme që lidhem me elitën dhe me kontributet e mëdha në histori. Kështu që, për mendimin tim, dekorimi ka qenë thjeshtë një lajthitje dhe ngutje e panevojshme nga ana e Presidentit të Republikës”.
Paradoksi
“Kjo ka bërë që të zhvlerësohet roli i Presidentit dhe i solemnitetit për dhënien e dekoratave. Unë nuk e di nëse është bërë nderi i kombit një poet i jashtëzakonshëm siç është Ndre Mjeda. Ndërsa, dekorimi i Berishës, tregon për politizimin e këtij procesi”.
Shqiptarja/d.i.
