Po sikur të kishte qenë një operacion i koordinuar që nga fillimi, për t’u dhënë të gjithë protagonistëve mundësinë të shpëtonin fytyrën, nëse jo edhe të pretendonin fitoren?
Është një pyetje që të gjithë po i bëjnë vetes në këto orë, nga diplomatët te profesionistët e sigurisë, përfshirë ushtrinë, dhe përgjigja pozitive është pothuajse unanime.
Nuk mungojnë dhe ata që dyshojnë se Presidenti Amerikan Trump dhe Kryeministri Izraelit Netanyahu kishin rënë dakord për strategjinë e miratuar në “Luftën 12-ditore” që në janar, me fillimin e administratës së re.
Megjithatë, të gjitha burimet e përfshira në ndërmjetësime janë të sigurta se të paktën në ditët e fundit ka pasur koordinim, nëse jo një inskenim, me qëllim gjetjen e një zgjidhjeje që nuk do të çonte në një luftë rajonale, nëse jo globale.
Amerikanët ndërmorën hapin e parë, duke punuar në dy tavolina.
E para ishte Izraeli, me të cilin i dërguari special Steve Witkoff kishte kontakt të vazhdueshëm, derisa Trump ndërhyri drejtpërdrejt, përfshirë telefonatën e ashpër dje në të cilën ai urdhëroi Netanyahun të mos bënte shaka dhe të ndalonte aeroplanët në fluturim.
Pati shumë diskutime rreth faktit se kryeministri ishte tallur me presidentin, duke e detyruar të bënte atë që donte, por të paktën në orët e fundit të krizës nuk do të kishte shkuar pikërisht kështu.
Pas bombardimeve të së dielës në mëngjes të tre centraleve bërthamore të Fordow, Natanz dhe Isfahan, Trump e gjeti veten në pozicionin e shtytjes për deeskalim, veçanërisht kundër Netanyahut, i cili ishte i kënaqur me sulmin ndaj centraleve.
Në atë pikë, megjithatë, ishte e nevojshme të bindej Irani të luante, pa reaguar me hakmarrje të afta të shkaktonin një konflikt më të madh, për shembull nëse do të kishte vrarë ushtarë amerikanë.
Witkoff mbeti në kontakt të vazhdueshëm me bashkëbiseduesit që kishte takuar gjatë negociatave në Romë, Doha dhe gjetkë, edhe pse arritja e udhëheqësit shpirtëror Khamenei ishte bërë e vështirë.
Në atë pikë, hyri në lojë emiri i Katarit, Al Thani, i cili ndodhej në një pozicion unik, pasi kishte muaj që po triangulonte me Iranin, SHBA-të dhe Izraelin për të ndaluar luftën në Gaza, ose të paktën për të lehtësuar shkëmbimet e pengjeve dhe të burgosurve.
Doha kishte një avantazh, falë këtyre marrëdhënieve, por edhe një rrezik të madh, sepse mbështetja në transportin detar në Ngushticën e Hormuzit për të eksportuar gazin e saj do të ishte shkatërruar ekonomikisht nga një luftë rajonale. Al Thani më pas mori iniciativën.
Sipas New York Times, të hënën në mëngjes Këshilli i Lartë iranian për Sigurinë Kombëtare u mblodh për të diskutuar se si t’i përgjigjej sulmeve amerikane, pasi Khamenei kishte dhënë urdhrin për ta bërë këtë.
Në atë rast, doli në pah linja e goditjes së SHBA-ve, por pa shkaktuar dëme që mund t’i përfshinin ato në një konflikt të drejtpërdrejtë me Teheranin, pak a shumë në linjat e asaj që ndodhi pas vrasjes së kreut të Pasdaran Kasem Soleimani, i eliminuar nga Trump gjatë mandatit të tij të parë.
Shënjestra u caktua për bazën al Udeid sepse është selia e Komandës Qendrore në rajon, dhe për këtë arsye kishte menaxhuar bombardimet në lokacionet bërthamore, por ajo ndodhet pikërisht në Katar, vendi në rajon me të cilin Republika Islamike ka marrëdhëniet më të mira, dhe për këtë arsye mendoi se mund të menaxhonte një sulm më mirë sesa kundër Arabisë Saudite, Bahreinit ose Emirateve.
Al Thani e kuptoi dhe e pranoi këtë. Teherani e paralajmëroi atë dhe Trumpin shumë kohë përpara se raketat të arrinin, për t’u siguruar që ato të kapeshin dhe të tregonin vullnetin për të ulur tensionet.
Emiri u ankua publikisht, duke thirrur ambasadorin iranian, por nuk reagoi në nivel ushtarak. Në fakt, të hënën në mbrëmje ai kontaktoi udhëheqjen iraniane për t’i këshilluar ata të pranonin armëpushimin amerikan, sepse ishte një mundësi e shkëlqyer për një rrugëdalje.
Mesazhe të ngjashme iu dërguan edhe Republikës Islamike nga Italia.
Rezultati ishte armëpushimi, i cili i lejon Netanyahut të thotë se e ka dobësuar Iranin, Trumpit se e ka shkatërruar programin bërthamor dhe Khameneit se i ka rezistuar armiqve të tij.
Në të vërtetë, regjimi mbijeton në këtë mënyrë, duke ruajtur një pjesë të uraniumit të pasuruar dhe aftësinë për të rifilluar garën drejt bombës atomike.
Përveç nëse pranon të zhvillojë negociata të vërteta, ndoshta me ndihmën e Katarit, për një zgjidhje përfundimtare.
/La Repubblica
