ALFABETI I KOMBIT DHE BARAZIA GJUHËSORE: IMPERATIV I SHTETIT DHE
INTEGRIMIT EUROPIAN
Shqiptarët nuk janë thjesht dëshmitarë të historisë; ata janë mbrojtësit e së ardhmes. Çdo
sulm mbi alfabetin, çdo injorim i gjuhës shqipe, çdo tentativë për të dobësuar orientimin
perëndimor do të hasë në vetëdijen, dinjitetin dhe vendosmërinë e palëkundur të popullit
shqiptar. Historia na mëson se kombi shqiptar u ndërtua mbi shkronja, mbi vlera dhe mbi
vendosmëri; pikërisht këto do të jenë armët tona kundër çdo përpjekjeje për të
shkatërruar identitetin tonë.
Nga Prof.dr Skender ASANI
Në këtë 22 nëntor, shqiptarët përballen me një sfidë të jashtëzakonshme që prek thelbin e qenies
së tyre kombëtare dhe që tejkalon çdo rutinë administrative apo ceremoniale. Nuk është thjesht
një përvjetor për t’u kujtuar; është një alarm politik dhe moral, një thirrje për reagim të
menjëhershëm. Në Maqedoninë e Veriut, shqiptarët nuk kërkojnë vetëm barazi; ata janë
mbrojtësit e alfabetit të unifikuar dhe të orientimit të tyre perëndimor, të cilët u vunë një shekull
më parë në Kongresin e Manastirit dhe u bënë simbol i një identiteti të pandashëm dhe të
përjetshëm.
Në këtë kohë, kur identitetet testohen në çdo institucion, shqiptarët përjetojnë një sprovë të
rëndë. Gjuha shqipe, alfabeti i unifikuar dhe orientimi drejt Perëndimit janë sot kërcënuar nga
heshtja burokratike, nga zvarritja e ligjeve dhe nga praktikat që shpesh refuzojnë të respektojnë
barazinë gjuhësore. Nuk është thjesht problem teknik, nuk është neglizhencë e zakonshme; është
një politikë e heshtur që synon zbehjen e dukshmërisë publike dhe tkurrjen e identitetit shqiptar.
Alfabeti nuk është thjesht një instrument komunikimi; ai është trupi dhe shpirt i kombit, busulla e
historisë që ka orientuar popullin shqiptar drejt vlerave europiane dhe larg mjegullës lindore,
duke e bërë shqiptarizmin të njohur dhe të respektuar jashtë kufijve.
Rilindësit shqiptarë, duke iu përgjigjur thirrjes së Gjergj Qiriazit dhe vizionit të Fishtës, Mjedës,
Shahin Kolonjës dhe Mithat Frashërit, nuk mblodhën vetëm shkronjat për të unifikuar shqipen.
Ata vendosën kufijtë kulturorë dhe politikë të një kombi, duke krijuar identitetin që do të
rezistonte ndaj çdo presioni të jashtëm dhe çdo harrese të brendshme. Alfabeti u bë simbol i
bashkimit, por edhe busull e orientimit perëndimor, një udhërrëfyes që sot kërkon mbrojtje të
fortë kundër çdo tendence për ta dobësuar.
Çdo cënim i gjuhës shqipe sot nuk është thjesht neglizhencë administrative; është sulm mbi
qenien dhe sovranitetin tonë kulturor. Kur shqipja nuk shkruhet në tabela, dokumente, zyra ose
kur ligjet për përdorimin e saj zvarriten, kemi të bëjmë me një politikë të heshtur që synon
relativizimin e identitetit shqiptar. Në shkolla, tabela dhe formularë publikë shpesh mungon
shqipja; në dokumentet shtetërore ajo përdoret vetëm selektivisht; në zyrat lokale çdo ditë
shqiptarët duhet të vërtetojnë të drejtën e tyre më të thjeshtë: të flasin dhe të shkruajnë gjuhën e
tyre.
Ka shembuj të shumtë që dëshmojnë këtë realitet. Në qytete ku shqiptarët janë shumicë, tabelat
zyrtare dhe shenjat nuk përfshijnë shqipen, duke e bërë të padukshme prezencën e komunitetit
shqiptar. Në shumë dokumente administrative, emrat shqiptarë shkruhen gabim ose nuk lejohet
përdorimi i plotë i alfabetit të njohur ndërkombëtarisht. Në shkolla, nxënësit shqiptarë shpesh
hasin pengesa në përdorimin e materialeve në gjuhën e tyre, ndërsa në institucionet publike
shumë herë atyre u kërkohet të përdorin gjuhën maqedonase edhe për të drejtat më bazike. Në
këto praktika shpesh fshihet një logjikë e heshtur e politikës së cënimit të identitetit shqiptar një
tentativë për të shndërruar historinë dhe trashëgiminë e Kongresit të Manastirit në rutinë të
harruar.
Trekëndëshi historik i identitetit shqiptar Prizreni i Lidhjes, Manastiri i Alfabetit dhe Vlora e
Pavarësisë nuk është thjesht histori. Ai është strukturë mbajtëse e kombësisë shqiptare,
udhërrëfyes i pakthyeshëm që përcakton drejtimin tonë sot dhe në të ardhmen. Prizreni artikuloj
vizionin politik, Vlora vulosi mëvetësinë shtetërore, ndërsa Manastiri siguroi gjuhën. Pa gjuhë,
nuk do të kishte as Prizren, as Vlorë; pa respekt për alfabetin nuk ka stabilitet institucional dhe
nuk ka integrim europian të sinqertë. Alfabeti, i krijuar me vendosmëri dhe dinjitet, sot kërkon
mbrojtje nga çdo politikë që tenton ta zbehin dhe ta relativizojnë rolin e tij jetik.
Në mënyrë të qartë, sfidat e sotme nuk janë të ngjashme vetëm me pengesat burokratike; ato
përbëjnë ritual të heshtur të mohimit të së drejtës së shqiptarëve për të ekzistuar si komunitet
shtetformues brenda shtetit. Në Kongresin e Manastirit, rilindësit shqiptarë u mblodhën me
vendosmëri dhe guxim, duke vendosur shkronjat që sot janë simbole të vetëdijes kombëtare. Ata
nuk u nënshtruan presionit të fqinjëve, nuk u trembën nga perandoritë dhe nuk lanë asnjë hap pas
në përpjekjen për të orientuar popullin shqiptar drejt Perëndimit. Sot, ne përballemi me një formë
tjetër presioni, më delikate dhe shpesh të fshehtë, por po aq kërcënuese: zbehja institucionale e
gjuhës shqipe dhe moszbatimi i barazisë gjuhësore.
22 nëntorit nuk është thjesht një përvjetor. Ai nuk është vetëm një përkujtim i ngjarjes historike;
është deklaratë fuqie, tribunë kundër çdo përpjekjeje për të zbehur prezencën e gjuhës shqipe dhe
për të dobësuar orientimin perëndimor të shqiptarëve. Ai është thirrje për institucionet, qytetarët
dhe komunitetin ndërkombëtar: të mos lejohet asnjë kompromis mbi alfabetin dhe barazinë
gjuhësore. Ky përvjetor është dëshmi e pakundërshtueshme e rolit politik, kulturor dhe
shtetformues të shqiptarëve, jo vetëm në histori, por edhe në arkitekturën e së ardhmes së këtij
shteti.
Historia tregon se alfabeti shqip nuk u krijua thjesht për të shkruar fjalë, por për të ndërtuar një
komb. Sot, kur çdo vonesë në zbatimin e barazisë gjuhësore po i mohon shqiptarëve të drejtën e
tyre legjitime, ne nuk përballemi me gabime të vogla burokratike, por me sulm të drejtpërdrejtë
ndaj sovranitetit kulturor dhe identitetit tonë historik. Çdo tentativë për ta relativizuar gjuhën
shqipe është një kërcënim ndaj stabilitetit institucional dhe një shkelje e parimeve që orientuan
shqiptarët drejt Perëndimit një shekull më parë.
Gjuha shqipe nuk është favor, nuk është privilegj, nuk është luks. Ajo është e drejtë e garantuar e
komunitetit shtetformues, dhe respekti ndaj saj është tregues i integritetit demokratik dhe
sinqeritetit europian të këtij shteti. Çdo shmangie nga kjo barazi nuk është gabim teknik; është
sfidë politike që kërkon reagim të vendosur. Mbrojtja e gjuhës shqipe dhe e orientimit
perëndimor nuk është vetëm detyrë morale ajo është imperativ historik dhe kombëtar.
Shqiptarët nuk janë thjesht dëshmitarë të historisë; ata janë mbrojtësit e së ardhmes. Çdo sulm
mbi alfabetin, çdo injorim i gjuhës shqipe, çdo tentativë për të dobësuar orientimin perëndimor
do të hasë në vetëdijen, dinjitetin dhe vendosmërinë e palëkundur të popullit shqiptar. Historia na
mëson se kombi shqiptar u ndërtua mbi shkronja, mbi vlera dhe mbi vendosmëri; pikërisht këto
do të jenë armët tona kundër çdo përpjekjeje për të shkatërruar identitetin tonë. Shqipja nuk është
privilegj i dhënë, por sovranitet i fituar dhe i mbrojtur me gjak, mendje dhe zemër.
Alfabeti është busulla që udhëheq shpirtin e kombit, gjuha është simbol i sovranitetit të tij, dhe
orientimi perëndimor është rruga e pakthyeshme që historia ka shtruar për shqiptarët; çdo
dobësim, çdo hezitim, është tradhti ndaj të kaluarës dhe kërcënim ndaj të ardhmes, prandaj
orientimi perëndimor duhet mbrojtur me çdo kusht, si një flamur i shenjtë që valon mbi brezat,
duke mbajtur gjallë shpresën, dinjitetin dhe nderin e kombit tonë. Sot, nesër dhe përjetësisht,
shqiptarët duhet të qëndrojnë të palëkundur aty ku i ka vendosur koha dhe sakrificat e të parëve,
në krah të alfabetit, të vetëdijes kombëtare dhe aspiratës së përbashkët; ky është klithi ynë për
gjuhën, alfabetin dhe të ardhmen, shqiptarë të gjithë, kudo që jeni, bashkohuni, ngritni zërin dhe
mbani qëndrim të palëkundur për të ardhmen e kombit! Në unitetin tonë, kudo që jemi, qëndron
forca e pakapërcyeshme e shqiptarëve, ky është betimi ynë historik, kjo është drita që udhëheq
brezat që vijnë dhe kjo është e ardhmja jonë e pashlyeshme; përjetësisht të bashkuar, të vendosur
dhe të pathyeshëm, ky është shpirti i kombit tonë, i shkruar me gjak, i ruajtur me fjalë dhe i
mbrojtur me veprime.
Shkup, 22 nëntor 2025
