Ashpërsohet retorika midis Kinës dhe Japonisë-a po përgatitet një front i dytë në Azinë Verilindore pas atij aktual në Evropë?
Nga Eljanos Kasaj*
Pekin, Kinë- Autoritetet kineze kanë filluar të ushtrojnë presion aktiv ndaj qeverisë së Japonisë, me kryeministren e re Sanae Takaichi që deklaroi se një konflikt i mundshëm ushtarak për shkak të situatës së tensionuar në ishullit të Tajvanit mund të nënkuptojë gjithashtu përfshirjen e drejtpërdrejtë ushtarake të Tokios. Më 16 nëntor, Pekini dërgoi anije të rojes bregdetare në Ishujt e diskutueshëm Senkaku (të njohur si Diaoyu në kinezisht; aktualisht ato kontrollohen nga Japonia, por anijet kineze operojnë rregullisht aty pranë). Më 12 nëntor, sipas Tokios, një destroyer i tipit 055 i Ushtrisë Çlirimtare Popullore të Kinës kaloi pranë ishullit japonez të Kyushu, dhe nga 17 deri më 19 nëntor, Kina do të zhvillojë ushtrime ushtarake me zjarr të vërtetë në Detin e Verdhë, sipas Administratës së Sigurisë Detare të PLA-së.
Në të njëjtën kohë, Pekini po rrit presionin diplomatik dhe ekonomik. Më 15 nëntor, Ministria e Punëve të Jashtme kineze u bëri thirrje qytetarëve të saj të shmangin udhëtimet për në Japoni, pas së cilës linjat ajrore kryesore kineze, përfshirë “Air China”, “China Southern Airlines” dhe “China Eastern Airlines”, njoftuan rimbursime falas për fluturimet drejt qyteteve japoneze deri në fund të vitit. Sipas statistikave japoneze, nga janari deri në shtator 2025, gati 31.7 milionë turistë të huaj vizituan Japoninë, afërsisht një e katërta e të cilëve – 7.5 milionë – ishin shtetas kinezë.
Gjatë debatit të saj të parë parlamentar si kryeministre më 7 nëntor, Sane Takaichi deklaroi se “nëse përdoren anije luftarake dhe një bllokadë detare përfshin përdorimin e forcës, unë besoj se sipas çdo standardi kjo do të përbënte një ‘situatë që kërcënon mbijetesën e Japonisë'” (cituar në “The Japan Times”). Kjo nënkuptonte se kjo do të përmbushte ligjërisht kriteret e vitit 2015 për mobilizimin e Forcave të Vetëmbrojtjes së Japonisë dhe do të hapte derën për pjesëmarrjen e tyre në një konflikt ushtarak.
Vlen të theksohet se Sanae Takaichi u bë kryeministrja e parë japoneze që bëri një koment të tillë në nivel politik, që prej kohës së okupimit japonez të Kinës në vitet 1930’.
Më 10 nëntor, Sanae Takaichi sqaroi se këto ishin thjesht deklarata “hipotetike” rreth një skenari “më të keq”. Ajo premtoi të përmbahej nga bërja e deklaratave të ngjashme në të ardhmen, por nuk i tërhoqi ato mbrapsht, dhe Ministria e Punëve të Jashtme i hodhi poshtë komentet e saj si personale. Megjithatë, një reagim i ashpër nga Kina pasoi menjëherë: më 8 nëntor, Konsulli i Përgjithshëm i Kinës në Osaka, Xue Jian, shkroi në platformën sociale X: “<…> Kjo kokë e ndyrë, që kërkoi këtë, do të duhet të pritet pa hezitim. A jeni gati për këtë?” Qeveria japoneze protestoi, por Kina e hodhi poshtë duke e quajtur postimin si një qëndrim personal dhe mesazhi u fshi më pas.
Më 14 nëntor, siç raportohet nga media prestigjioze kineze “Xinhua”, zëvendësministri i jashtëm kinez Sun Weidong protestoi te ambasadori japonez në Kinë, Kenji Kanasugi, për shkak të vërejtjeve “provokuese” të Takaichi-t. Pekini beson se këto vërejtje shkelin të drejtën ndërkombëtare dhe parimin e një Kine të vetme, minojnë rendin ndërkombëtar të pasluftës dhe “lëndojnë seriozisht ndjenjat e popullit kinez”.
Zëdhënësi i Ministrisë së Mbrojtjes Kineze, Koloneli Jiang Bin, tha se nëse Japonia “guxon të përdorë forcën” për të ndërhyrë në çështjen e Tajvanit, ajo “do të pësojë një disfatë dërrmuese nga Ushtria Çlirimtare Popullore me vullnet të hekurt dhe do të paguajë një çmim të rëndë”. Gazeta “Renmin Ribao”, zëdhënësja kryesore e Partisë Komuniste të Kinës, beson se autoritetet japoneze kanë “lëshuar hapur një kërcënim ushtarak” kundër Kinës për herë të parë që nga viti 1945. Pekini kujtoi vizitat e mëparshme të përsëritura të Takaichi-t në Faltoren Yasukuni, e cila nderon kriminelët japonezë të luftës nga Lufta e Dytë Botërore, dhe mohimin e saj të Masakrës së Nankinit të vitit 1937 ose krimeve të kryera nga njesiti famëkeq “731”në Harbin.
Ndërsa më 17 nëntor, mbëriti në Pekin Drejtori i përgjithshëm i Byrosë së Çështjeve Aziatike dhe Oqeanike të Ministrisë së Jashtme japoneze, Masaaki Kanai.
Sipas të Televizionit Qëndror Kinez (“CCTV News”), të martën, Liu Jinsong, drejtor i përgjithshëm i Departamentit të Çështjeve Aziatike të Ministrisë së Jashtme kineze, u takua me Kanai në Ministrinë e Jashtme kineze. Rreth orës 14:00, Kanai dhe delegacioni i tij u larguan nga Ministria e Jashtme kineze. Rreth orës 15:30, mediat kineze vunë re në Aeroportin Ndërkombëtar të Pekinit se zoti Kanai po largohej nga Kina, por duke mos dhënë asnjë deklaratë për mediat mbi eskalimin e mëtejshëm të krizës diplomatike midis Japonisë dhe Kinës.
Ky eskalim i mardhënieve diplomatika midis dy superfuqive aziatike të Azisë Verilindore, vin pas retorikës kritike të Moskës ndaj Tokios gjatë fillimit të këtij muaji, mbi planet e kryeministres Sanae Takaichi për dislokimin e armëve taktike bërthamore amerikane në Japoni(një projekt ky i quajtur nga Ministri i Jashtëm rus Sergej Lavrov si “një lojë e rrezikshme”) dhe mundësisë së rikthimit nën-sovranitetin japonez të Arkipelagut të Ishujve Kurile(aktualisht pjesë e Federatës Ruse, por të njohura prej Japonisë si “territore të okupuara”).
*Fakulteti i Shkencave Politike. Universiteti i Wroclaw (Uniwersytet Wrocławski), Poloni
