Qysh nga fillimi i pandemisë COVID-19, dhe veçanërisht pasi disa vende arritën ta vinin atë nën kontroll, shumë kanë menduar nëse masat drastike të marra për të luftuar virusin ishin të tepërta, apo nëse karantina e rreptë që vuri një pjesë të mirë e botës ishte e nevojshme ose ishte një gabim shumë i shtrenjtë.
Kjo pyetje ka kuptim sepse bllokimi në pjesën më të madhe të botës, ndër të tjera ka shkaktuar një rritje të madhe të papunësisë dhe një nga krizat më të mëdha ekonomike në njëqind vjet, dhe recesionet dhe papunësia dihet se shkaktojnë shumë dëme afatgjata.
Paradoksi i parandalimit të suksesshëm të sëmundjes
Christian Drosten, drejtues i Institutit Gjerman të Virologjisë në Spitalin Charité në Berlin, është një nga njerëzit që në vitin 2003 zbuloi virusin që shkakton SARS, dhe një nga arkitektët që hartoi strategjinë për të luftuar COVID-19.
“Njerëzit në Gjermani shohin se spitalet nuk janë të mbipopulluar, kështu që ata nuk e kuptojnë pse duheshin mbyllur dyqanet. Ata vetëm shikojnë se çfarë po ndodh këtu, jo situatën, të themi, Nju Jork apo Spanjë. Ky është një paradoks parandalimi për shumë gjermanë. Unë jam një djalë i keq që po dëmton ekonominë e vendit”, tha Drosten në një intervistë për The Guardian.
Ajo që vlen për Gjermaninë mund të jetë edhe më e vërtetë edhe për vende të tjera që COVID-19 nuk ka shkaktuar shumë dëme, madje edhe spitalet nëse kanë qenë të lira gjate pandemisë.
Paradoksi i parandalimit është shumë i qartë kur bëhet fjalë për sëmundje infektive që mund të parandalohen me sukses nga vaksinimi, siç është fruthi. Sa më e suksesshme bota të luftojë kundër fruthit dhe sa më gjatë të jenë zhdukur, aq më shumë njerëz pyesin nëse dëmi nga parandalimi, domethënë nga efektet anësore të vaksinimit, është më i madh se vetë fruthi.
Sigurisht, dëmtimi i bllokimit në botë nga COVID-19 është pakrahasueshëm më serioz sesa efektet anësore të vaksinimit, kështu në këtë rast duhet të jemi më të kujdesshëm. Pra duhet të jemi të kujdesshëm që të mos shndërrohemi në gjeneralë pas betejës, që të themi kemi mundur ta bëjmë edhe pa këtë ose pa atë, sepse në fund të çdo pandemie shikohet dëmi në njerëz.
Kur ndodh një pandemi e re e sëmundjes infektive, është me urgjencë maksimale të vlerësohet rrezikshmëria
Sidoqoftë, para se ta marrim seriozisht titullin, është e rëndësishme të theksohet se për reagimin e shëndetit publik ndaj një pandemie të sëmundjeve të reja infektive është thelbësore që në një fazë të hershme të vlerësohet rreziku që paraqet virusi i ri, i cili është gjithmonë një i panjohur shumë në fillim. Nëse është relativisht i padëmshëm, si ftohja ose ndonjë grip më i butë, atëherë nuk ka kuptim të karantinohet e gjithë bota.
Por nëse është dukshëm më e rrezikshme se gripi, dhe akoma nuk ka vaksina ose ilaçe efektive, atëherë është e qartë se duhet kërkuar që të ndalet sa më shpejt që të jetë e mundur. Prioriteti është të shpëtojmë jetë. Kjo është arsyeja pse shkencëtarët kanë kërkuar që në fillim të vlerësojnë se sa i rrezikshëm është SARS-CoV-2 – sa ngjitës është, sa sëmundje serioze shkakton, sa pacientë zhvillojnë simptoma të rënda, sa sisteme spitalore shemben, sa lehtë përhapet pa simptoma, sa është vdekshmëria tek pacientët, etj.
Nju Jorku e konfirmoi ashpërsinë e COVID-19
Tani nuk ka më dyshime se COVID-19 është një sëmundje dukshëm më e rrezikshme sesa gripi sezonal, të paktën derisa të gjenden vaksina dhe ilaçe efektive.
Sido që të jetë, SARS-CoV-2 është në fokus në vendet që fillimisht nuk arritën ta kontrollojnë më mirë atë.
Për shembull, të dhënat tregojnë se qyteti i Nju Jorkut, pika më e madhe e pandemisë në botë, aktualisht ka 12.774 vdekje nga COVID-19 për 8 milionë banorët që ka, që do të thotë se COVID-19 tashmë marrë më shumë se 0.15% të popullsisë së përgjithshme të qytetit.
Gripi sezonal dihet se ka një shkallë vdekshmërie më pak se 0,1%, që do të thotë se më pak se 0,1% e atyre që kontraktojnë sëmundjen vdesin prej saj.
Duhet pasur parasysh se pandemia nuk ka mbaruar, se më shumë se 200,000 banorë të Nju Jorkut janë akoma të sëmurë, disa prej tyre janë në gjendje kritike dhe se disa mijëra vdekje të tjera që janë bërë viktima të paregjistruara ose indirekte duhet të shtohen tashmë në këtë numër.
Konkretisht, sipas New York Times, statistikat zyrtare tregojnë se qyteti i Nju Jorkut ka regjistruar madje gjashtë herë më shumë vdekje gjatë gjashtë javëve. Dhe është e vështirë të imagjinohet se cilët do të ishin numrat e të vdekurve në Nju Jork nëse nuk do të kishin karantinë, mbase shumë më të frikshëm.
Në fund, nëse shumë nuk do të kishin vendosur kufizime të lëvizjes, virusi do të përhapet në shtetet përreth si një zjarr i egër, kështu që situata në ato vende do të ishte më e ngjashme me atë në Nju Jork, ose edhe më e keqe, të paktën në qytetet e mëdha me dendësi të lartë të popullsisë. Prandaj është shumë më e saktë të shikosh ashpërsinë e epidemisë në nivelin individual, sesa në nivelin kombëtar, përcjell Telegrafi.
Jeta nuk mund të vazhdonte si zakonisht, pyetja është se cilat masa ishin të nevojshme
Me fjalë të tjera, nuk ka dyshim se masat serioze për të luftuar pandeminë ishin të domosdoshme dhe se jeta nuk mund të vazhdonte të shpalosej sikur asgjë nuk ka ndodhur.
Sidoqoftë, pyetja e rëndësishme mbetet se cilat masa do të jenë të nevojshme tani e tutje deri në shpikjen e vaksinës.
Nuk ka përgjigje të qartë, ne do ta kërkojmë atë për vitet që vijnë.
Tashmë dihet se përhapja e virusit nuk është ndalur vetvetiu dhe se është rezultat i masave të caktuara të distancës shoqërore.
Varfëria, humbja e vendeve të punës dhe vdekshmëria për shkak të bllokimit
Ekspertë të shumtë ekonomikë globalë, përfshirë Bankën Botërore dhe FMN, kanë paralajmëruar se bllokimet do të shkaktojnë një rënie drastike të GDP-së kudo, shumë më e lartë se sa pritej një muaj më parë.
GDP-ja do të jetë mesatarisht rreth 3% në nivel global, me vetëm disa vende që shënojnë rritje të vogël, siç janë India dhe Kina.
Për shembull, vlerësimet e reja për vendet e Ballkanit Perëndimor tregojnë se rënia e GDP-së mund të shkojë deri në 11.3% në Kosovë në skenarin më të keq.
Pasojat e bllokimit te fëmijët në shkollë
Nuk ka dyshim se pasojat e COVID-19, ashtu si pasojat e bllokimit , do të analizohen për vitet në vazhdim. Një nga dëmtimet më serioze që do ta bëjë një bllokim është sigurisht mungesa e fëmijëve nga shkollat. Në mënyrë të veçantë, hulumtimet tregojnë se mbyllja e shkollave në përgjithësi gjithmonë sjell rezultate më të dobëta arsimore.
Ndikon tek fëmijët më shumë në vendet e varfëra, ku orët e mësimit vështirë se mund të bëhen në internet dhe përmes kompjuterëve.
Kështu, Economist shkruan se mbyllja e shkollave për shkak të epidemisë së Ebolas në vitin 2014 në Afrikë ka shkaktuar një rritje të konsiderueshme të numrit të shtatzënive adoleshente të padëshiruara dhe numrit të fëmijëve që kanë braktisur shkollën.
Në vendet e zhvilluara perëndimore, ky problem nuk është aq i theksuar, megjithatë, ata gjithashtu do të goditen më rëndë nga më të varfrit.
Por bllokimi është masa më e sigurt për të parandaluar ose kufizuar atë, të paktën në fazën e parë të menaxhimit të krizave.
