Me anë të njëe projektligji të përgatitur nga Drejtoria e Përgjitshme e Parandalimit të Pastrimit të Parave, shteti shqiptar po forcon masat në kundërpërgjigje të aktiviteteve që synojnë financimin e kriminalitetit të organizuar, zyrtarëve të korruptuar dhe terrorizmit ndërkombëtar. Qëllimi i këtij projektligji është mbrojtja e sistemit financiar dhe e ekonomisë në tërësi nga kërcënimet e pastrimit të parave, financimit të terrorizmit, duke forcuar integritetin e sistemit parandalues në vend dhe duke kontribuar për paqen dhe sigurinë.
Ky akt është në kuadër edhe të përafrimit të legjislacionit me rekomandimet e Grupit të Posaçëm të Veprimit Financiar (Financial Action Task Force – FATF) i cili përcakton standardet dhe të nxit zbatimin efektiv të masave ligjore, rregullative dhe operacionale për luftën kundër pastrimit të parave, financimit të terrorizmit, financimit të përhapjes së armëve të shkatërrimit në masë dhe kërcënime të tjera që lidhen me integritetin e sistemit financiar ndërkombëtar.
Kufiri
Ajo që bie menjëherë në sy në amendamentet e propozuara në ligji aktual është caktimi me ligj i penaliteteve për kalimin e padeklaruar në kufi të sasive të mëdha të parave. Edhe në ligjin në fuqi përcaktohet se çdo person, shqiptar ose i huaj, i cili hyn ose largohet në ose nga territori i Republikës së Shqipërisë, është i detyruar të deklarojë shumat në të holla, çdo lloj instrumenti të negociueshëm, metalet ose gurët e çmuar, sendet me vlerë dhe objektet antike, duke filluar nga shuma një milion lekë ose kundërvlera e saj në monedha të tjera të huaja, si dhe qëllimin e mbartjes së tyre, për të cilat duhet të paraqesë dokumente justifikuese. Autoritetet doganore duhet të dërgojnë tek autoriteti përgjegjës kopje të formularëve të deklarimeve të mësipërme dhe të dokumenteve justifikuese të paraqitura. Më pas, autoritetet doganore kanë detyrimin ligjor që t’i raportojnë menjëherë dhe jo më vonë se 72 orë autoritetit përgjegjës çdo dyshim, informacion ose të dhënë, që kanë lidhje me pastrim parash ose financim terrorizmi, për veprimtaritë nën juridiksionin e tyre.
Kjo shifër tani caktohet në 10 mijë euro ose kundërvlera e saj në monedha të tjera. Kanë detyrim për deklarim edhe përfaqësuesit e personave që hyjnë apo largohen me mjete, kur këto transportohen nëpërmjet shërbimit të kontejnerëve apo postar.
Në rast mosdeklarimi apo deklarimi të rremë, të konstatuar nga autoritetet doganore apo policore, përveç trajtimit të rastit si ndjekje penale, organet doganore vendosin gjobë pa të drejtë kthimi të mjeteve të padeklaruara, në përqindje ndaj vlerës së padeklaruar si më poshtë.
Për shumat nga 10.000 deri në 19.999 euro ose kundërvlera e saj në monedha të tjera, gjoba është në vlerën 5% për herën e parë, 10% për herën e dytë si dhe 30% për rastet e tjera.
Për shumat nga 20.000 – 49.999 euro ose kundërvlera e saj në monedha të tjera, gjoba ndryshon në vlerën 10% për herën e parë, 20% për herën e dytë si dhe 40% për rastet e tjera.
Ndërsa për shumat mbi 50.000 euro ose kundërvlera e saj në monedha të tjera, gjoba arrinë në vlerën 15% për herën e parë, 30% për herën e dytë si dhe 50% për rastet e tjera.
Fshehja
Ndërkohë, janë parashikuar gjobë për ato raste, që nuk përbëjnë vepër penale, por përbëjnë shkelje administrative nga subjektet kur këto nuk zbatojnë procedurat identifikuese, monitoruese, si dhe të kujdesit ndaj klientëve dhe transaksioneve, në bazë të rrezikshmërisë që paraqesin. Në këto subjekte përfshihen bankat, noterët, hipotekat, etj.
Për rastet kur subjektet nuk zbatojnë detyrimet e parashikuara në ligj si dhe aktet nënligjore dalë në zbatim të tij, gjobiten nga 100.000 lekë deri në 10.000.000 lekë
Për rastet kur nuk zbatojnë urdhrat, kërkesat dhe afatet e autoritetit përgjegjës, të nxjerra sipas dispozitave të këtij ligji, personat ose subjektet gjobiten nga 300.000 lekë deri në 20.000.000 lekë.
Teknologjia
Duke qenë se gjithnjë e më shumë transaksionet financiare po kryhen edhe nëpërmjet rrugëve të teknologjisë moderne të informacionit (e-banking, etj) është parë me vend të sanksionohet në ligj edhe problematika që lind prej këtej. Fjala është në radhë të parë tek kriptovalutat, që është provuar se po përdoren nga krimi dhe të korruptuarit për të transferuar paratë e paligjshme. Konkretisht, në ligj shtohet koncepti i “mjetit virtual”, që është një pasqyrim digjital i një vlere që mund të tregtohet apo të transferohet në formë digjitale, si dhe që mund të përdoret për qëllime pagesash ose investimesh.
Shërbimet e mjeteve virtuale nënkuptojnë shkëmbim midis mjeteve virtuale dhe monedhave të njohura zyrtarisht; shkëmbim midis mjeteve virtuale dhe pasurie të çdo lloji; shkëmbim midis një ose më shumë formave të mjeteve virtuale; transferim i mjeteve virtuale; ruajtje ose administrim i mjeteve virtuale ose instrumenteve që mundësojnë kontroll mbi mjetet virtual.
Detyrimet
Sistemi shqiptar i parandalimit të pastrimit të parave dhe financimit të terrorizmit i është nënshtruar vlerësimit në kuadër të Raundit të 5të të Vlerësimit për Shqipërinë kryer nga Komiteti MONEYVAL i Këshillit të Evropës, që është organi rajonal që vlerëson për vendin tonë përputhshmërinë me rekomandimet e FATF.Ky vlerësim ka identifikuar nevojat dhe ka bërë rekomandimet përkatëse në funksion të përputhshmërisë teknike me Rekomandimet e FATF-së. Me ketë projektligj synohet përmbushje e një pjese të rekomandimeve dhe/ose kritereve përkatëse të rekomandimeve, me fokus ato që janë vlerësuar si të pa pambushura apo të përmbushura pjesërisht.
a.cupaj
