Intervista e plotë
Sondazhet e fundit, e nxjerrin fitues. Nëse edhe ju që do ta thoni fjalën tuaj me votë, me 25 qershor, e nxirrini fitues, atëherë njeriu që pretendon të modelojë shije, dhe të drejtojë vendin 4 vitet në vijim ka të drejtë të shkojë në Parlamentin e ardhshëm sportiv, me bluzë, e ndoshta jo me numrin 2 që ka mbajtur pothuaj gjatë gjithë fushatës dhe me të cilin është sot në studio, por me numrin 1.
Kjo fushatë zgjedhore që po mbyllet nëse do ta thonim me një batutë: ka ofruar tuta dhe batuta. Për të gjithë. Por ka ofruar edhe akronim: TT
Ky akronim shumëkujt i kujton pistoletën e famshme TT. Në të vërtetë është akronimi për dy fjalët më të përdorura në këtë fushatë: Timon dhe Tepsi. Jam i lumtur që sonte kemi rastin që të heqim “fishekët” dhe ta analizojmë TT me kryeminsitrin e Shqipërisë, zotin Edi Rama.
-Zoti kryeministër, faleminderit që ju përgjigjët ftesës për të qenë në emisionin #Përballë në televizionin publik, dhe ju falenderoj për kohën që do të ndani me shikuesit e radiotelevizionit publik, ndjekësit e tij në rrjetet sociale facebook dhe youtube, dhe padyshim edhe në kanalin tuaj televiziv. ERTV
Rama– Shumë faleminderit dhe juve. Besoj se jam I falur për veshjen sepse është një axhendë super e ngarkuar, por unë kisha dëshirë të isha edhe këtu dhe ju përgëzoj për rilindjen e emisionit.
–Mesazhi sundues në këtë fushatë nga ana juaj ka qenë: votoni PS, të mos ndahet tepsia. Katër vjet më parë ju keni qenë violinë e parë, dirigjent dhe muzika bëhej sipas shkopit tuaj. Pse nuk e dirigjove orkestrën në një mënyrë të tillë që muzikantëve të mos u shkonte mendja te tepsia?
Rama: Atëherë, faleminderit për pyetjen. Unë besoj se për 44 muaj, se katër vjet bëhen në fund të shtatorit që të jemi të saktë dhe unë i numëroj me ditë, koalicioni ynë ka bërë një sërë reformash themelore për të jetësuar projektin e shtetbërjes. Pa këto reforma ne nuk do të ishim sot në kushtet kur kemi vendosur themelet për shtëpinë e shtetit shqiptar. Por nga ana tjetër …
…Dhe sot jeni në një pozicion, kur nuk keni mënevojë për koalicion?
Rama: Por nga ana tjetër sot ne e kemi të domosdoshme që krahas implementimit të plotë të reformës në drejtësi, porta e së cilës u hap plotësisht me përzgjedhjen e komisioneve të vettingut, të hapim edhe portën për një administratë shtetërore që të jetë e shtetit dhe jo e partive të pushtetit. Dhe e vërteta është që së pari, s’dua asnjë keqkuptim nga njerëzit e arsyeshëm. Kush pastaj nuk do të kuptoj është i lirë të mos kuptoj, që unë flas për një sistem qëështë ngritur prej 27 vjetësh, nuk flas për diçka që ndodhi sot, apo ndodhi në këto 44 muaj. Së dyti, unë nuk flas për një parti apo për një parti tjetër. Unë flas për të gjitha partitë…
-Ju ke-i qenë timonier i vetëm për 713 407 votues socialistë, që më 2013 ju kanë njohur ju si të tillë. Keni sot një mesazh për ta?..
Rama: çka po thosha është që janë disa reforma, të cilat janë shumë të vështira dhe nuk janë bërë në çerek shekulli për shkak se janë reforma që prekin drejtpërdrejtë interesat e atyre që duhet t’i votojnë reformat, pra të partive. Kështu është reforma në drejtësi dhe prandaj ishte kaq e vështirë. Kështu është edhe reforma në administratën shtetërore dhe prandaj është kaq e vështirë. Dhe prandaj unë sot ju them shqiptarëve që 44 muaj më parë dhe në këto 44 muaj kjo reformë ishte e pamundur. Sot mund ta bëjnë ata të mundur. Dhe si mund ta bëjnë të mundur?! Duke i dhënë fuqinë PS-së, pavarësisht bindjeve, se këtu nuk flasim për një administratë shtetërore të majtë apo të djathtë, flasim për një administratë shteti që t’u shërbejë të majtëve dhe të djathtëve, në mënryë që PS të mos jetë e shantazhueshme. Dhe e fundit, koalicioni ynë për mua ka qenë një histori suksesi. Jam shumë I keqardhur, që papritur e pakujtuar pati gjithë këtë…
–Nuk e kuptoj dot histori suksesi, kur në këtë fushatë dëgjojmë akuza të tilla që kryetari I LSI-së ju çon denoncim në prokurori për një deklaratë tuajën, për policinë për të cilën kërkuat ndjesë….
Rama: Flas për koalicionin, nuk flas për vijën e sjelljes së aleatëve në këtë fazë, qëështë një vijë sjelljeje tërësisht e pajustifikueshme, as nga ana etike, as nga ana morale, as nga ana politike, as nga ana qytetare, por kjo ështëçështja e tyre. Unë flas për bilancin në raport me atë qëështë qëllimi im themelor në këtë detyrë, të bëjnë shtet. Sot është momenti që të atakojmë atë qëështë kanceri në trupin e administratës shtetërore.
-Ju nuk keni qenë i vetëm në timon, por në anën tjetër keni patur nën kontroll instrumenta të tjerë, policia ka qenë e gjitha e juaja, inspektoriate kontrolli, departamenti antikorrupsion po ashtu…nuk janë këta të mjaftueshëm për të mos u shantazhuar nga pjesa…
Rama: S’ka lidhje. Nuk flitet për shantazhe të natyrës penale. Flitet për të qenit i shantazhueshëm politikisht.
…Për kolonizimin e administratës publike me militant partie.
Rama: Bravo dhe faleminderit që solle policinë. Për shembull, nëse sot policia është krejt ndryshe nga ajo që ishte, pavarësisht se duhet dhe do të jetë edhe më mirë në katër vitet e ardhshme, kjo erdhi si rezultat I faktit që ne kishim mundësinë që të vendosnim traun për të gjitha partitë dhe për të gjithë deputetët.
-Ju jeni I kënaqur me policinë edhe në nivelin e parë, edhe në nivelin e lartë?
Rama: Më lejoni ta mbaroj… për të gjithë deputetët. Pra, unë i kam thënë të gjithë deputetëve të PS-së se historia që deputetët emërojnë shefa komisariatesh, historia i bëjmë presion ministrit për të vendosur drejtorin e policisë duhet të marrë fund.
-Që parkojnë para rrugëve dhe trotuarëve…
Rama: Ato po e po, nuk diskutohet. Po kështu në arsim. Ne kemi pasur sukses me vendosjen e traut për emërimet e mësuesve. I kemi vendosur një tra partive politike, edhe partisë socialiste. Këtë gjë nuk e kemi bërë dot…
-Qëllimi juaj është për të ndarë administratën nga partitë politike…
Rama: Bravo, këtë gjë nuk e kemi bërë dot me administratën shtetërore.
–Nëse votuesit shqiptarë nuk do t’ua japin timonin vetëm, do të ndash prap tepsinë?
Rama: Unë nuk flas me nëse…
–Jemi në një situatë hipotetike, që ose do ta keni ose nuk do ta keni timonin vetëm. Se të dyja situatat janë hipotetike.
Rama: Dakord, ju mund t’i bëni hipotezat se kyështë profesioni juaj. Ndërkohë që detyra ime është që deri më 25 qershor të gjej çdo rrugë dhe të përdor çdo sekondë për t’i thënë shqiptarëve që e kanë ata në dorë. Këtu nuk bëhet fjalë që tepsinë e pushtetit ta marrë vetëm PS-ja. Këtu bëhet fjalë që tepsinë ta çojmë për skrap dhe PS-ja të marr përsipër që në katër vjet t’u jap shqiptarëve zyra hipotekash, pantentash, liçensash, dokumentash dhe inspektoriate që janë shteti. Jo një parti, një parti, një parti e pushtetit.
-Të kalojmë te nëse-në që do t’ju pëlqej. Nëse ju arrini objektivin, që siç thonë edhe sondazhet e fundit, do të merrni 71 mandate vetëm. Do të ftoni parti të tjera në koalicion?
Rama: Këtu pastaj do të ndodh një ndryshim themelor….
-Ja këtu, në këtë rastin e nëse-së ju përgjigjeni…
Rama: Jo, jo, unë flas në parim. Nuk ju thashë a do të ftojmë apo jo. Këtu ju thashë, atëherë do të ndodh një ndryshim themelor. Cili do të jetë ndryshimi themelor? Deri sot koalicionet nisen nga tepsia. Pra, partia fituese nuk bën dot gjithçka që do të donte të bënte sepse paraprakisht duhet të kalojë nga ndarja e tepsisë. Partitë e tjera përpara se të të japin votbesimin për të bërë qeverinë, duan të kenë të qartë se sa pjesë të tepsisë do të kenë. Pra, sa drejtori, sa agjenci, sa inspektoriate, sa kështu, sa ashtu, deri dhe sa pastruese nëpër institucione. Nëse ne kemi shumicën e mjaftueshme, pra jemi të pashantazhueshëm politikisht e kam fjalën, atëherë…
-Ju do të ftoni…?
Rama: Atëherë koalicionet janë njëçështje programore, janë njëçështje që lidhet me vlerësime strategjike për vendin dhe jo hajde edhe ti se unë s’kam numrat, edhe po të jap edhe ty një copë nga shteti që s’është I imi, është i të gjithëve.
-Cila është kauza për të cilën nuk pranoni asnjë kompromis?
Rama: Në ç’kuptim?
-Duke ftuar të tjerët.
Rama: Këtë do ta vendosin shqiptarët…
-A keni një kauzën tuaj që nuk pranoni të formoni një qeveri qoftë duke kërkuar votat e të tjerëve. Ju po thoni që do ta mbështesni mbi program. Atëherë pyetja është kjo: a ka ndonjë tezë të programit të partive që shikoni rrotull që ju pëlqen dhe do të donit ta adoptonit?
Rama: Mund të ketë gjëra interesante lart e poshtë, po mendoj që partitë…
-Ka ndonjë gjë që të pëlqen, që e ke pikasur në fushatë?
Rama: Mendoj që partitë e tjera, duke filluar nga PD-ja, kanë programin që kemi parë dhe kemi dëgjuar që nga viti ’91. Po të bëni një kërkim në të gjithë fushatat, të gjithë pa përjashtim, hynë në një garë se kush do t’i çojë taksat më shumë përtokë dhe kush do i çojë shpenzimet më shumë në qiell për njerëzit…
–Dhe paratë, në këtë rast i sjellin mullinjtë e erës …
Rama: Kjo është një garë vetëm për t’i trajtuar njerëzit si peshq, duke u përpjekur me karemin më atraktiv. Po kjo nuk ka funksionuar. Ndërkohë që ne kemi një qasje tjetër. Qasja jonëështë: mund ta rrisim ekonominë mbi 5%, mund të ulim papunësinë në një shifër, mund të vendosim në dispozicion të njerëzve 600 mijë dollarë për rritjen e rrogave, 40% në katër vitet e ardhshme, mund të vendosim 240 milion dollarë për pensionet, për t’i rritur ato çdo vit…
-Kjo është e mundur vetëm nëse ju merrni…
Rama: Prit, një sekondë. Por këto të gjitha si rezultat i proçesit të të bërit shtet. Se nëqoftëse nuk ke shtet, të gjitha këto receta janë në hava. Se nuk mund të thuash ti do të ul taksat e do të rris shpenzimet nëse nuk ke shtet dhe nëse pastaj je i detyruar, siç kanë qenë të detyruar në çerek shekulli, të nxjerrin të ardhura nga taksat 150 milionë dollarë që të mbushin gropën e vjedhjeve në sektorin energjitik. Pra, është komplet kontradiktore e gjitha si qasje dhe është një copy-paste i vitit ’91, ’96, ’98, 2000, etj, etj. Ne kemi qasje tjetër. Për ne është rritja ekonomike që vjen si rezultat I vendosjes së themeleve dhe shtëpisë së shtetit shqiptar.
-Mesa po kuptoj, dallimi në këtë fushatëështë kjo, që nëse i keni ose nëse nuk I keni 71 mandate, qasjen ndaj partnerëve të mundshëm ju do ta bëni mbi bazën e programit të tyre?
Rama: Ekzakt.
-Dhe a ka ndonjë tezë që keni dëgjuar në fushatë të këtyre partive që janë në fushatë, nuk janë shumë këtë rradhë, 18, që ju pëlqen dhe doni ta adoptoni?
Rama: Nuk ka asnjë arsye për të bërë koalicion me askënd këtu nëse do më thoni që ndonjëri përfaqëson ndonjë pasuri programore. Arsyet për koalicion këtu….
-Flasim teza, ide, propozime…
Rama: Arsyet për koalicion këtu mund të jenë të lidhura vetëm me fuqëzimin e vullnetit politik për të bërë reformat e mëdha dhe për të çuar përpara proçesin e integrimit.
-Një nga reformat e mëdha ka qenë reforma e drejtësisë dhe vettingu. Zoti kryeministër kur prisni që vettingu të fillojë të jap rezultat?
Rama: Komisionet u ngritën siç e patë. Jam shumë i kënaqur që kemi disa personalitete të përfshira në këtë proçes si Ina Rama, si Sokol çomo apo si Albana Shtylla që janënjë garanci e madhe profesionale dhe një garanci e madhe morale për këtë proçes. Po ashtu sikundër jam shumë i qetë sepse pas gjithë këtij proçesi është Operacioni Ndërkombëtar i Monitorimit dhe unë jam i bindur që deri në fund të këtij viti do të fillojmë të shikojmë gjykatës dhe prokurorë që nga nivelet e larta që do të duhet të lënë pallatin e drejtësisë për shkak të mos justifikimit të pasurisë së tyre, për shkak të mos justifikimit të lidhjeve të tyre të dyshimta dhe për shkak të mos justifikimit të vendimarrjeve të tyre.
–Sa kohë i jepni ju pastrimit të drejtësisë si rezultat i proçesit të vettingut?
Rama: Unë them që së pari, kjo do të fillojë të japë shenjat e para brenda këtij viti. Së dyti, vetë fakti që kjo fillon,… ndryshimi i marrëdhënieve të drejtësisë, të trupës të gjykatësve dhe prokurorëve do të jetë i ndjeshëm menjëherë. Dhe së treti, mos harrojmë një gjë sepse unë e kuptoj shumë mirë pyetjen tuaj dhe është një pyetje e kudondodhur, ashtu sikundër është edhe një shqetësim i kudondodhur. Në 44 muaj nuk bëhet dot shtet siç unë dua që ta bëjnë dhe siç duhet bërë. Sepse vimë nga një periudhë kaosi, pa shtet prej shumë e shumë vitesh. Dhe nëse krahasohemi me të tjerët nuk duhet të harrojmë asnjëherë se të tjerët këto beteja i kanë bërë jo dekada, por edhe shekuj përpara.
-A shikoni ju që politikanët do të jenë të frikësuar të bëjnë korrupsion për shkak se gjyqësori…
Rama: E shikoj për një arsye shumë të thjeshtë. Sepse nëse i bëjmë pyetjen vetes pse në çerek shekulli, në këto 27 vjet, asnjë siç është bërë zakon të quhet peshk I madh nuk është ndëshkuar? Sepse gjykatësit janë të gjitha larva që janë rritur në pishinën e peshqëve të mëdhenj dhe kanë dalë nga ajo pishinë. Në ç’kuptim? Gjykatësit që janë në poste kyçe, në trupat ku do të duhej të gjykoheshin zullumet edhe të zyrtarëve të lartë, edhe të pushtetarëve më të fuqishëm, janë të vendsur prej tyre. Që do të thotë se është një marrëveshje e heshtur… unë nuk them që nëse i është dhënë vota x gjykatësi po themi për t’u bërë gjykatës I lartë, ose gjykatës kushtetues, ose gjykatës apeli… i është thënë që shiko unë do të jap votën, ti shko atje, po erdha unë… po marrëveshja është kjo: je I votuar nga unë..
-Ka qenë në Kushtetutë, njerëzit që zgjedhin presin që të gjykohen prej tyre pastaj…
Rama: Në këtë kuptim…
-Në këtë kuptim, që Gjykata e Lartë zgjidhet nga deputetët dhe deputët gjykohen nga Gjykata e Lartë. Kjo s’është më.
Rama: Sigurisht që kushtetueshmërisht kjo nuk ka qenë e gabuar nga pikëpamja… sepse ka qenë një lloj sistemi, por në vendin tonë kjo nuk ka funksionuar. Sot një gjykatës që do të dalë nga vettingu i pastër nuk ia ka më borxh askujt, përveçse ia ka borxh familjes së tij, vetes së tij, punës së tij dhe ia ka borxh njerëzve që të shërbejë për atë që ka detyrë. Pra, nuk është më në sikletin që shiko ky më ka dhënë votën, tani po më vjen dhe unë do ta fus në burg.
-Sa e identifikoni veten me rezultatin e reformës në drejtësi?
Rama: Veten në kuptimin …
-Si kryetar I PS-së…
Rama: Pa PS-në nuk do të kishte reformë në drejtësi.
–Nëse do të bënim tersin e Pojanit dhe do të thonim që vettingu pas dy vjetësh nuk jep rezultate të prekshme. A ka përgjegjësi në këtë rast kryetari i Partisë Socialiste?
Rama: Së pari njëherë që në tëgjitha rastet drejtësia në Shqipëri do të fillojë të rilind patjetër. Së dyti, cilësia e këtij proçesi, shpejtësia e këtij proçesi, qëndrueshmëria e këtij proçesi janë të gjitha për t’u parë dhe për t’u garantuar…
-Po a mban dikush përgjegjësi nëse diçka nuk shkon?
Rama: Edhe në këtë sens është e rëndësishme që vota të lidhet në mendjen e njerëzve edhe me këtë proçes. Më bëri shumë përshtypje kryetari i opozitës që tha në 25 qershor nuk do të votoni për reformën në drejtësi se ajo është punë e kryer. Jo, jo, në 25 qershor njerëzit do të votojnë edhe për ta garantuar zbatimin e reformës në drejtësi.
-E kisha fjalën tek përgjegjësia zoti kryeministër. Nëse nuk shkon, kush mban përgjegjësi?
Rama: Nuk flas me nëse asnjëherë, po unë mendoj që ne kemi bërë gjënë e duhur. Në çfarë sensi? Unë e kam thënë që ditën e parë, që reforma në drejtësi, se janë bërë shumë herë ndërhyrje që janë quajtur reforma, por kanë qenë vetëm arna dhe deformime. I kanë bërë gjithmonë politikanët në Parlament. Këtë herë politikanët vetëm duhet të japin mbështetjen politike dhe reformën duhet ta bëjnë ekspertët dhe duhet ta bëjnë ata që kuptojnë se çfarë bëhet dhe që nuk kanë konflikt interesi për të mbrojtur veten e tyre nesër. Dhe ne i kemi dhënë maksimumin e mbështetjes politike refromës, kështu që besoj që në këtë aspekt ne jemi me të drejtë kryelartë para shqiptarëve.
–Le të kalojmë tek njëçështje qëështë edhe pjesë e fushatës, që ka të bëjë me rolin e presidentit të zgjedhur. Nga mënyra e zgjedhjes, nga solemniteti i seancës, por sidomos nga deklarimet më pas duket se zoti Meta nuk ka dëshiruar të jetë president. çfarë do të dëshironte të bëhej zoti Meta?
Rama: Nuk e di. Kjo është një pyetje që duhet t’ia bëni atij. E vetmja gjë që unë mund të them dhe që e mendoj sa herë që dëgjoj me keqardhje këto kërcitje komplet jashtë kontekstit është që çfarë mund të bënte më shumë Shqipëria, çfarë mund të bënin më shumë shqiptarët, çfarë mund të bënte më shumë PS-ja, çfarë mund të bënim më shumë ne, aleatët dhe kolegët e tij…
… që “politikanin e tepsisë” e çuat në Presidencë …
Rama: Jo, jo..
-Nuk thuhet kështu në këtë rast…?
Rama: Më lërë ta mbaroj. Ai është i vetmi njeri në historinë e Shqipërisë, që është bërë edhe kryeministër, edhe kryetar kuvendi dhe President dhe kjo nuk është pak.
-Ai tha: “nuk jam i lumtur, jam i nderuar”, por nuk jam i lumtur…
Rama: Ky është një nder shumë i madh. Dhe kjo është pikëpyetja ime, çfarë mund të bëj më shumë një popull për njeriun sesa t’i bëj këto ndere kaq të mëdha, të cilat njeriu duhet të përpiqet me çdo kusht t’i meritoj. Ndërkohë që, e përsëris, kur unë flas për tepsinë nuk kam parasysh persona, nuk kam parasysh një parti apo një tjetër, kam parasysh një sistem. Dhe sigurisht që në këtë sistem partitë e mëdha, siç është PS, janë edhe ato fajtore për gjithë këtë mënyrën se si është ngritur sistemi, por njëkohësisht janë edhe viktimat e para dhe janë të parat që mund të justifikohen sepse kanë qenë të detyruara të jetojnë në këtë pengmarrje, ndërkohë që partitë e vogla ushqehen nga ky sistem. Të gjithë ata që sot kërkojnë vota nga partitë e vogla… po ia them shqiptarëve, pastaj ata të bëjnë çfarë të duan, t’i votojnë, mos i votojnë, është puna e tyre… votat i marrin me programe që e dinë se kurrë nuk kanë për t’i realizuar, siç del Ben Blushi dhe thotë do të japim 1 mijë euro për një bebe, muhabet kot. Apo siç del një tjetër do e bëj Shqipërinë zonë të lirë, parajsë fiskale dhe sapo vinë në Parlament, kërkojnë pjesë në tepsi, që të gjithë një për një dhe ky nuk është parashikim…
–Domethënë nëqoftëse janë që të gjithë ne nuk mund të përjashtojmë askënd nga kjo?
Rama: Të gjithë këta njerëz që vinë vërdallë me partira të krijuara për veten e tyre dhe për një rreth njerëzish të tyre janë pjesë e këtij sistemi. Atëherë çfarë duhet bërë? Duhet përmbysur sistemi. Dhe ku duhet përmbysur sistemi? Siç e bëmë përmbysjen e sistemit në shumë sektorë, duhet ta përmbysim në adminsitratën shtetërore dhe duhet ta bëjmë të qartë se nuk ka rrugë për partitë në administratën shtetërore.
-Pyetja ishte për presidentin e zgjedhur dhe ndoshta një aryse e ndryshimit të sjelljes së tij dhe këtij qëndrimi që ka LSI-ja gjatë kësaj fushate ka të bëjë me marrëveshjen e 17-18 majit. Negociata e gjatë konfidenciale që nisi natën e 17 majit dhe përfundoi më 18 maj deri më tani nuk ka asgjë publike të rrëfyer përveç notave romantike dhe referencave te personazhet e famshëm të tragjedisë së Shekspirit (Romeo dhe Zhuljeta)… A është koha për të bërë transparencë rreth kësaj marrëveshjeje që ka ndryshuar gjithçka besoj, dhe jo vetëm tonet e kësaj fushate?
Rama: Së pari njëherë unë habitem me këtë pyetje se nuk jeni i pari që e bëni. Negociatat konfidenciale. Nuk di ndonjë vend të botës…
-Që negociatat të jenë jo konfidenciale…
Rama: Nuk di ndonjë proçes që të ketë negociata me televizor. Së dyti, bashkëbisedimi ishte rezultat i një tryeze të organizuar jo nga unë, jo nga PS. Unë e kisha thënë me kohë që kjo është shah. Ashtu sikundër e kisha thënë kur bëmë listat që unë vazhdoj të besoj që PD-ja do të hyjë në zgjedhje dhe unë kam punuar deri në sekondër e fundit që PD-ja të hyjë në zgjedhje dhe paralelisht sigurisht që bënim atë pjesën tonë. Sepse është një lojë e madhe psikologjike, luftë psikologjike dhe nuk është thjesht…
-Ajo është një gjë e kryer tashmë, kështu që pyetja është…
Rama: Jo, jo po të shpejgoj. Më fal të ta shpejgoj. Kështu që unë u gjenda në atë tryezë i imponuar nga gjithë partitë e tjera që e kishin organizuar si mbledhjen e 81 partive në Moskë.
-Kjo është e qartë.
Rama: Dhe çfarë kuptova në atë tryezë është se të gjithë ata kishin vendosur ta nxirrnin PS-në si dele të zezë që nuk donte zgjedhje, madje nuk donte as vettingun, etj. Dhe vajta në atë takim duke e ditur përmbajtjen e takimit vetëm me një qëllim, që të kërkoj edhe njëherë takim me Lulzim Bashën. Ajo çka bëra kur vajta ishte që thashë unë s’kam ardhur këtu të mbaj fjalime. Fjalimet e mia i keni dëgjuar, tuajat i kam dëgjuar. Ju shpjegova që nuk është ashtu siç thoshin ata qëndrimi amerikan. Dhe I thashë ju jeni opozita e bashkuar, nuk jeni Shtetet e Bashkuara të Amerikës këtu. Prandaj flisni për vete, mos flisni për Amerikën. Dhe i thashë që kam ardhur të rri me këtë zotërinë përballë pasi ju të mbaroni fjalimet. Dhe qëndruam bashkë…
-U arrit marrëveshja…
Rama: Dhe marrëveshja është e shkruar. çfarëështë diskutuar është e shkruar. Nuk ka një aneks…
-Kjo është marrëveshja e shkruar, por unë nuk besoj që në tre orë të jenë folur vetëm këto gjëra. Por gjithsesi pyetja është kjo: a është kjo marrëveshje e qëndrueshme?
Rama: Nuk e di pse nuk e besoni ju, po ju siguroj që të paktën në këndvështrimin tim…
-Ky është produkti që ka dalë nga 2 ditë negociata…
Rama: Të paktën në këndvështrimin tim ai është një produkt, i cili nëse nuk do të mbetet në letër, është historik. Siç është historike që për herë të parë ne kemi zgjedhje, ku s’ka shans…
… të mos pranohet rezultati…
Rama: … që pala që humb të dalë e të thotë ato që ka thënë zakonisht. Dhe për herë të parë kemi zgjedhje kur opozita është brenda me sy e me vesh, e me dorë me firma në qeveri për të kontrolluar proçesin zgjedhor.
-Shumë dakord. A është kjo marrëveshje e qëndrueshme?
Rama: Dhe për njerëzit… nuk e di çfarë mendoni ju, njerëzit ma kanë thënë kudo, të të gjitha shtresave, fushatë si kjo nga pikëpamja e qetësisë dhe e frymëmarrjes nuk kemi parë ndonjëherë..,
Kjo është e dukshme. Marrëveshja a është e qëndrueshme në gjykimin tuaj?
Rama: Kjo është për t’u parë. Aspirata që ajo marrëveshje…
Çfarë e rrezikon, kur thoni për t’u parë?
Rama: Nga letra në realitet është një proçes që quhet zbatim. Siç edhe ju e keni nënvizuar vet shumë herë, edhe në çfarë keni shkruar apo kritikuar, Shqipëria nuk është se ka vuajtur shumë se nuk pasur gjëra të shkruara. Shqipëria ka vuajtur shumë se nuk ka zbatuar gjërat e shkruara.
Po, por keni një angazhim të madh për katër reforma, reformën kushtetuese, reformën zgjedhore, futjen e teknologjive elektronike në proçesin e identifikimit dhe reformimin tërësor të sistemit të prokurimit publik dhe auditimit të shpenzimeve. Në këto 4 reforma të mëdha nuk është reforma për administratën publike. Pyetja ime është kjo: Reforma kushtetuese do të marrë gjithë mandatin e ardhshëm?
Rama: Këto janë gjëra për t’u parë teknikisht. Ne kemi folur në parim dhe ajo marrëveshje është një dokument parimesh themelore, që përcaktojnë një qasje komplet të re politike ndaj vendit, që do të thotë që qeveria dhe opozita…
…Do të shajnë njëri-tjetrin në Tiranë, por jo në Bruksel…
Rama: Do të vazhdojnë të jenë në përplajse, por këtë do ta bëjnë shqip. Anglisht do të jenë avokatët e Shqipërisë, siç e kanë bërë gjithë vendet që janë integruar në BE. Së dyti, kjo do të thotë që qeveria dhe opozita mund të kenë dhe do të kenë gjithë luftrat e nevojshme për çështje programore që lidhen me afiliacionin e tyre ideor po themi, se fjala ideologji mua s’më bën asnjë sens. Por për reforma të rëndësishme që kanë të bëjnë me proçesin e integrimit do të jenë bashkë. Dhe e fundit, është shumë e rëndësishme që kjo marrëveshje krijon hapësirën e një Shqipërie politike pa shkesë. Pra, krijon hapësirën e një marrëdhënieje të institucionalizuar mes kryetarit të qeverisë dhe kryetarit të opozitës, pa pasur nevojën që të vinë shkesët në anglisht dhe të fillojnë të na thonë sa i mirë është ai tjetri dhe pse duhet të takohemi.
-Domethënë ju jeni marrë vesh për takime periodike, shkëmbim pikëpamjesh?
Rama: Po, ekzakt…
-Dhe thoni që ka element që e bëjnë këtë marrëveshje të qëndrueshme apo afatgjatë?
Rama: Marrëveshja ashtu siç është e shkruar është krejtësisht e realizueshme, nëse vullneti me të cilin u shkrua do të jetë një vullnet konstant dhe nuk do të ketë rrëshqitje nga shinat e marrëveshjes për arsye interesash politike të momentit.
-Modelin e ftesës të ministrave nga opozita për të vëzhguar para fushatës elektorale e shikoni si një rast unik për këto zgjedhje apo si një mekanizëm që mund të përdoret në çdo zgjedhje?
Rama: Për mua është ad hoc, por nuk përjashtoj që të jetë edhe një mekanizëm nëse diskutohet dhe bëhet, por jo kështu si këtë rradhë. Këtë rradhëështë pak si shumë i improvizuar, por më shumëështë për t’i dhënë qetësi maksimale opozitës. Dhe dua ta sqaroj edhe këtë, se të gjithë këta politikanët dhe komentatorët që jetojnë mes tepsisë dhe kazanit flasin për ALUIZNIN, OSHEE dhe këto dhe i trajtojnë si institucione tenderash dhe lekësh…
– A keni ju një vlerësim për punën e ministrave të rinj, me të cilët nuk jeni takuar asnjëherë?
Rama: Ata janë roje për zgjedhje dhe këtë vlerësim unë nuk e bëj, nuk dua të futem në këtë polemikë. E kam pranuar…
-Dhe ju nuk është se e keni si rregull të takoni rojet? Keni takuar ndonjë prej tyre?
Rama: Jo nuk kam takuar dhe nuk e kam ndër mend të takoj asnjë prej tyre sepse nuk ka…
-Ju jeni kryeministër i qeverisë. Keni një qeveri që ka marrë votimin në Parlament, ministrat kanë marrë dekretet e presidentit…
Rama: Jo…
-Nuk kanë ndodhur këto gjëra?
Rama: Jo, kjo është një qeveri, e cila është e tillë sot vetëm sepse janë zgjedhjet.
-Po ka qenë edhe vullneti juaj, nuk është se jua kanë imponuar…
Rama: Patjetër, pa diskutim, po vullneti im…
-Pra, një kryeministër nuk takon ministrat…
Rama: Për çfarë t’i takoj? Unë jam një kryetar partie që jam në zgjedhje. Ata janë aty për të garantuar zgjedhjet. Për çfarë t’i takojë?
-Me sa parti e shikoni Parlamentin e ardhshëm?
Rama: Nuk e di këtë do ta thonë shqiptarët. Po faktikisht, kryetari I PD-së ka bërë një lloj çorbe, se i ka futur edhe partitë e tjera brenda. Kështu që faktikisht ata do të jenë brenda si rezultat i votës së demokratëve.
-Domethënë vijnë me votën e PD-së, po do dalin si parti në parlament…
Rama: Ata do sillen prapë si parti dhe prapë do të jenë në kërkim të tepsisë.
-Cila është pika e ekuilibrit që siguron përfaqësimin politik të partive që përfaqësojnë shtresa apo minoritete dhe ruajtjen e tepsisë larg oreksit të madh?
Rama: Unë jam jo sot, por kam qenë gjithmonë partizan i sistemit bipolar…
-Domethënë ju jeni për dy parti…?!
Rama: Në Shqipëri është si puna e asaj shprehjes dy parti janë pak, tre parti janë shumë. Domethënë unë mendoj që shumëzimi i partive në Shqipëri nuk sjellë rritje të cilësisë të demokracisë, por sjellë vetëm rritje të paqëndrueshmërisë të shtetit. Sepse të gjitha ato parti synojnë copën e pushtetit. Nuk synojnë ndonjë gjë tjetër. S’ka këtu parti që kanë dalë për një kauzë. Këtu nuk ka kauza. Këtu janë kauzat e personave që krijojnë këto parti, shfrytëzojnë konjuktura, shfrytëzojnë imazh, shgrytëzojnë paqartësinë e njerëzve dhe pastaj tak, futen aty dhe fillojnë të kërkojnë tepsinë. Unë them se ne duhet të shkojmë drejt një sistemi bipolar. Kjo është bindja ime dhe …
-Bipolarizmi funksionon mirë aty ku ka një demokraci të konsoliduar dhe institucione të forta. A është ky rasti i Shqipërisë?
Rama: Nuk është e vërtet kjo. Unë mendoj se bipolarizmi është rezultat i maturisë, ndërsa fragmentimi është rezultat i mungesës së maturisë. Nuk shoh ndonjë vend unë që të jetë i fragmentuar edhe të ketë pasur ndonjë hajër nga fragmentimi kaq i madh i skenës politike. Nuk shoh.
-Do të thotë fragmentarizimi i shumtë sjellë këto probleme që ju thoni. Por edhe kalimi në ekstremin tjetër me dy parti politike. Po vras mendjen si do të ndjehet një njeri që është me LSI-në dhe dëgjon që kërkohen dy parti në Shqipëri?
Rama: Unë e kam bindjen që ne duhet të kemi një sistem bipolar dhe maxhoritar. Kjo është bindja ime. Por maxhoritari kërkon një gjeneratë tjetër.
-A është kjo pjesë e marrëveshjes?
Rama: Jo, jo. Na duhet që të përgatitemi për të patur një shoqëri shumë të shëndetshme dhe për të pasur një koishencë demokratike shumë më të fortë sepse e dimë shumë mirë që nga maxhoritari pastaj ka humbje të madhe në raport me gratë se e kanë shumë më të vështirë tëzgjidhen. Ka humbje të madhe edhe në raport me kualitetet, kurse në këtë lloj proporcionali, qëështë proporcionali më maxhoritar, besoj unë se ne kemi sistemin më të mirë të paktën edhe për një gjeneratë. Kurse nëse në pyesni për partitë unë them se këtu ne jemi në shumë aspekte të vonuar për shkak të partive.
-Një kritikë që ju bëhet partive politike në Shqipëri dhe kryesisht partive të mëdha është se janë shumë të fuqishme, kanë shumë pushtet dhe janë më të forta se institucionet. Janë parti kryetarësh, jo me demokraci të zhvilluar.
Rama: Nuk ka lidhje fare. Këto janë broçkulla. Në Francë fitoi një parti që ka vetëm kryetar. Nuk kishte asnjeri deri dje dhe kjo nuk do të thotë aspak që ajo parti nuk është demokratike, apo ajo parti nuk do të prodhojë rezultat të mirë për Francën. Këto janë të gjitha përralla. Ajo qëështë e rëndëishme është për çfarë e përdor fuqinë. Dhe fuqia nuk kontrollohet ashtu siç kujtojnë këta.
-Fuqia shkon bashkë me përgjegjësinë. Z. Kryeministër shumë vetë e pranojnë se drejtësia në Shqipëri vuan, lëngon. A ka përgjegjës për këtë situatë?
Rama: Sigurisht që ka përgjegjës.
-Emra të përveçëm apo le të themi klasa politike?
Rama: Në rradhë të parë përgjegjëse është politika që nuk e ka reformuar dot sistemin. Unë jam gjithmonë me modernizimin. Domethënë përgjigja e sfidave për të kuruar plagë të mëdha është modernizimi, jo gjuetia e shtrigave.
