Mbi 100 letra dashurie dërguar marinarëve francezë nga të dashurat dhe gratë e tyre, por edhe nga prindërit dhe vëllezërit, janë hapur dhe studiuar për herë të parë në 265 vjet. Të shkruara midis viteve 1757 dhe 1758, ato ishin kapur nga Marina Britanike gjatë Luftës 7-vjeçare. Tani ato histori po kthehen në jetë falë punës së katalogimit dhe deshifrimit të Renard Morieux nga Universiteti i Kembrixhit.
Duke gërmuar nëpër arkivat shtetërore, Renard Morieux, ka zbuluar një thesar të çmuar që na kthen në jetë gati tre shekuj më parë. Puna e tij kërkimore prodhoi një studim të botuar në revistën “Annales Histoire Sciences Sociales”.
“Unë mund ta kaloja tërë natën duke ju shkruar”, kështu fillonte një letër e shkruar nga Marie Dubosc drejtuar burrit të saj Louis Chambrelan, oficer i anijes detare franceze Galatée. Megjithatë, Marie nuk mund ta dinte se anija ishte kapur nga anglezët dhe i gjithë ekuipazhi ishte marrë peng në Angli; të dy nuk mundën ta shihnin më njëri-tjetrin sepse Marie vdiq vitin e ardhshëm, përpara se Louis të lirohej dhe të kthehej në Francë.
“Unë jam gruaja jote besnike përgjithmonë. Natën e mirë miku im i dashur. Është mesnatë. Mendoj se është koha për të pushuar”, vazhdonte letra. Ajo mes Marie dhe Louis është një nga historitë e shumta që kanë dalë në dritë falë punës së Morieux, i cili analizoi një paketë letrash që ishte ruajtur në arkivat e Marinës Britanike dhe nuk ishte hapur kurrë.
Leximi i tyre tani hedh një vështrim në jetën më intime të njëqind familjeve të gati 300 viteve më parë. Ato ishin plot dinamika sociale dashurish, xhelozish dhe zhgënjimesh, që kanë mbetur të bllokuara në kohë për shkak të një sërë rastësish, të mbyllura në arkiva dhe të harruara, të cilat tashmë kthehen në jetë.
Profesor Morieux shpenzoi muaj të tërë duke deshifruar këto dhe 102 shkronja të tjera, të shkruara me një dorëshkrim të gjerë, pa shenja pikësimi apo shkronja të mëdha dhe që mbushnin çdo centimetër të letrës së çmuar në të cilën janë shkruar.
“E porosita vetëm për kuriozitet. Ishin tre tufa letrash të lidhura me fjongo. Letrat ishin shumë të vogla dhe të vulosura, ndaj pyeta arkivistin nëse mund të hapeshin dhe ai e bëri. E kuptova se isha personi i parë që lexoja këto mesazhe shumë personale që kur ishin shkruar. Marrësit e synuar nuk e kishin këtë mundësi. Ishte shumë emocionuese”, tha Morieux.
/a.r
