Gjithnjë e më shumë njerëz në Greqi nuk mund të përballojnë më qiratë në rritje. Ata po kthehen dhe po jetojnë me prindërit ose në apartamente të përbashkëta.
Tre në dhjetë grekë jetojnë me qira. (Për krahasim: në Gjermani është më shumë se gjysma e familjeve.) Sipas Eurostatit, shpenzimet mujore për qira në Greqi janë më të larta se në Itali, Spanjë dhe Gjermani – në raport me pagën.
“Isha vërtet e dëshpëruar sepse nuk gjeja një apartament”, thotë Elsa nga Athina për DW. Madje kam menduar t’i vendos gjërat e mia në një depo në mënyrë që të vazhdoj kërkimin në qetësi. Pas tetë muajsh, punonjësja 48-vjeçare ka arritur të gjejë një banesë.
Për të ulur shpenzimet, ajo së bashku me djalin e saj 15-vjeçar jetonte më parë me prindërit e saj. Puna e saj në një zyrë kontabiliteti do të thotë se ajo nuk mund të paguajë qiranë. Kështu ajo mori një punë me kohë të pjesshme. Duke qenë se punon në një nga periferitë e shtrenjta jugore të Athinës, ajo po kërkonte një apartament pranë zyrës. “Agjentët më thanë: Për paratë që ke, duhet të shkosh në një zonë tjetër. Kjo nuk është zona e duhur për ty”. Por ajo ishte me fat dhe më në fund e gjeti një banesë përmes një reklame pa ndihmën e ndonjë agjenti. Tani ajo paguan 900 euro për 130 metra katrorë – që janë dy të tretat e pagës së saj.
Bashkëjetesa me të tjerët
Christos, 42 vjeç, i cili punon në hotelieri, po kërkonte gjithashtu një apartament me qira për 15 muaj. “Ishte një nga periudhat më të këqija të jetës sime. Ajo ndikoi në punën time. Isha e papërqendruar. Isha i shqetësuar se ku do të jetoja dhe si do ta përballoja nëse nuk do të gjeja asgjë të përballueshme. Stresi ishte i pafund.”
Për muaj para dhe pas punës, ai kërkonte në internet, lexonte gazeta, shkonte te agjentët e pasurive të paluajtshme dhe ecte nëpër rrugë duke kërkuar banesa me qira. Pas 15 muajsh, ai ka parë një apartament që sapo ishte vënë në dispozicion. “Unë fola me pronarin dhe mora apartamentin. Atë ditë u ndjeva sikur fitova në loto.”
Christos paguan 380 euro qira për 50 metra katrorë. “Po të më ngarkonin 450 euro, nuk do të më mbetej asnjë para për të paguar rrymën apo shpenzimet e tjera”, thotë ai. Christos aktualisht ndan shtëpinë me një të afërm. Fle në sallon, i afërmi i tij që nuk gjen dot apartament, në dhomën e gjumit. Deri pak vite më parë, apartamentet e përbashkëta ishin pothuajse një koncept i huaj në Greqi. Por kostoja e jetesës është rritur ndjeshëm dhe apartamentet e përbashkëta janë një zgjidhje.
Të ardhura të ulëta – qira të larta
Sipas të dhënave të BE-së, një punëtor mesatar në Greqi shpenzon 37 për qind të pagës së tij për qira. Në qytetet e mëdha si Athina dhe Selaniku, kjo përqindje është shumë më e lartë – nga 60 deri në 70 për qind, shpjegon për DW Angelos Skiadas, avokat dhe president i Shoqatës Panhelene për Mbrojtjen e Qiramarrësve. Faqja e specializuar e internetit Spitogatos raporton se qiratë u rritën me 48,7 për qind midis 2015 dhe 2022. Në qendër të Athinës, çmimi mesatar i qirasë në vitin 2023 ishte 9,52 euro për metër katror, ndërsa në periferitë e shtrenjta jugore madje 11,30 euro për metër katror.
Sipas shifrave të vitit 2023 nga faqja e internetit Numbeo, e cila krahason koston e jetesës në Evropë, një apartament me një dhomë gjumi kushton 2.228 euro në qendër të Londrës, 1.316 euro në Berlin, 1.291 euro në Paris, 1.003 euro në Romë dhe 500 euro në Athinë. E lirë, mund të mendoni, por shumë për një grek që fiton një pagë mesatare neto prej 900 euro.
Treg tërheqës i pasurive të paluajtshme për të huajt
Moti i mirë dhe kostot ende relativisht të ulëta të blerjes dhe marrjes me qira të pasurive të paluajtshme kanë tërhequr shumë investitorë dhe turistë të huaj vitet e fundit. Për Angelos Skiadasin, është evidente se rritja e apartamenteve në Airbnb, blerja e pronave nga të huajt dhe pronarët që duan të kompensojnë humbjen e të ardhurave për shkak të krizës së madhe ekonomike të viteve të fundit, janë përgjegjëse për rritjen e ndjeshme të qirave. Përveç kësaj, ka të huaj jashtë BE-së që blejnë prona të paluajtshme të cilësisë së lartë në Greqi për të marrë të ashtuquajturën “Viza e Artë”, e cila u garanton atyre një leje qëndrimi në Greqi dhe një vizë Shengen. Këto rregullore u prezantuan në vitin 2013 dhe u ndryshuan në vitin 2022.
Stratos Paradias, avokat dhe president i Shoqatës Panhelenike të Pronarëve të Pasurive të Paluajtshme, nuk e ndan këtë pikëpamje. Në një intervistë për DW, ai shpjegon se vetëm një përqindje shumë e vogël e pronave në zona të caktuara të Athinës u jepen me qira qiramarrësve dhe turistëve afatshkurtër nëpërmjet Airbnb. Megjithatë, nuk ka shifra të sakta. Ka mijëra prona bosh, por pronarët e tyre nuk po i nxjerrin në treg për shkak të kostove të shtrenjta të rinovimit dhe taksave të larta që duhen paguar mbi të ardhurat nga qiratë, thotë ai. Shkalla e tatimit është 15 për qind për të ardhurat nga qiratë deri në 12.000 euro në vit dhe 45 për qind për të ardhurat mbi 35.000 euro në vit.
Shkalla e lartë e vendeve të lira të punës
Athina ndryshoi pamjen e saj kryesisht midis viteve 1960 dhe 1980. Mijëra ndërtesa të bukura neoklasike u shkatërruan. Pas Luftës së Dytë Botërore dhe luftës civile që zgjati deri në vitin 1949, në Greqi kishte varfëri të madhe. Njerëzit kërkonin punë kryesisht në Athinë dhe Selanik. Ata kishin nevojë për një vendstrehim, kështu që shtëpitë u ndërtuan shpejt dhe pa ndonjë plan urbanistik serioz. Sot këto shtëpi janë të vjetruara dhe të rrënuara. Shumë pronarë nuk janë në gjendje t’i rinovojnë ato për shkak të krizës ekonomike. Pra, ose i japin me qira, i shesin ose i lënë bosh. Shumë të huaj, veçanërisht kinezë dhe arabë nga shtetet e Gjirit, blejnë apartamente apo edhe blloqe të tëra apartamentesh për të marrë Vizën e Artë. Më pas ua kalojnë kompanive që i ofrojnë si apartamente me qira, zakonisht me një çmim të fryrë.
Angelos Skiadas e sheh zgjidhjen e problemit të madh të strehimit me të cilin përballet Athina sot në atë që kontratat e qirasë duhet të lidhen për të paktën gjashtë vjet dhe jo vetëm tre vjet, siç është praktika aktuale. Përveç kësaj, shuma e qirasë duhet të kufizohet, për shembull, në gjashtë për qind të vlerës objektive të pronës. Për Stratos Paradias, një zgjidhje do të ishte ulja e taksave mbi të ardhurat nga qiratë, në mënyrë që pronarët të mund të nxjerrin në treg mijëra pronat e lira.
Elsa dhe Christos e kanë zgjidhur për momentin problemin e strehimit. Por për mijëra të tjerë, veçanërisht studentët dhe punëtorët e rinj, gjetja e një apartamenti mbetet një sprovë e vështirë dhe nuk ka zgjidhje politike në horizont./DW
