Opinioni përfundimtar i Komisionit të Venecias, sipas Ministrit të Drejtësisë, Ylli Manjani, e vendos diskutimin për reformën në drejtësinë standarte profesionale dhe europiane.
Duke folur në emisionin “Tonight Ilva Tare”, ai tha se nëse të gjitha palët e gjejnë veten të lumtur me përfundimet, është koha ta reflektojnë me vepra këtë lumturi.
I pyetur lidhur me Byronë e Hetimit, Manjani tha se nuk di nëse do të ngrihet apo jo.
Ai vuri theksin në domosdoshmërinë e krijimit të Strukturës së Posaçme Antikorrupsion dhe Kundër Krimit të Organizuar, SPAKU, sipas modelit kroat.
Për këtë njësi, ai tha se duhet ndjekur e njëjta rrugë si me prokurorinë dhe gjykatën e krimeve të rënda dhe jo të ndërhyet në Kushtetutë.
Pjesë nga intervista
Kujt i dha të drejtë Venecia?
Manjani: Që të mos e bëjmë këtë si ai diskutimi i vajtocave që rrinë dhe qajnë të vdekurin aty, ku secila qan hallin e vet, në fakt asnjëra nuk qan të vdekurin, raporti i Venecias është një raport profesional, gjykimi mbi standarte dhe jo mbi drafte. Drafte mund të shkojnë shumë por standarti është një. Komisioni i Venecias në dyja rastet, që besojmë se ky do jetë edhe qëndrimi përfundimtar që do miratohet në seancën plenare të këtij Komisioni, e vendos praktikisht diskutimin në reformën për drejtësi në Shqipëri në standarte profesionale dhe europiane. Kjo është ajo që kemi kërkuar dhe besoj se është një raport i shumëpritur, nuk ka lidhje fare me diskutimin që kemi qejf të bëjmë ne këtu nën Shqipëri.
Një ekspert më tha sot se ka për të gjithë.
Manjani: Mirë është dhe kjo, është një qasje interesante. Nëse të gjithë ndohen të lumtur më këtë gjë, është momenti të fillojnë ta shprehin këtë lumturi.
Cilat janë pikat kryesore që i ndan ky draft midis mazhorancës dhe opozitës duke filluar me 3/5, 2/3 e kështu me radhë?
Manjani: Ajo që na bashkon më shumë të gjithë është shumë më shumë se ajo që na ndan, jam i bindur për këtë. Kemi rënë të gjithë dakort veç e veç, ndoshta edhe të gjithë bashkë, që proçesi i Vetingut duhet bërë. Kemi rënë të gjithë dakort që një reformë antikorporatizëm në vendimarrjen e KLD dhe më vonë Këshillit të Lartë të Prokurorisë duhet bërë. Besoj që ne kemi rënë të gjithë dakort se ka nevojë për disa ndërhyrje që e bëjnë më funksionalë dhe përcaktues rolin e Gjykatës së Lartë, nuk kemi dasi në këtë pjesë. Kemi rënë të gjithë dakort veç e veç që ne duhet të ndërtojmë një strukturë permanente antikorrupsion në këtë vend me qëllim që të merret njëherë e mirë dhe në mënyrë serioze kjo temë. Ndasitë janë minore në raport me këtë dakortësi të madhe. Por ajo që po e shtyn në kohë dhe këto minoret i bën maxhore është ndoshta fakti që ne ende nuk kemi gjetur një sinergji apo atë sintoninë e nevojshme që të ulemi në një tryezë të përbashkët dhe të shprehim pozicionet dhe të marrim përsipër në mënyrë të përgjegjshme që mbi bazën e këtyre pozicioneve në mënyrën sesi i lexojmë të gjithë sëbashku ato qëndrimet e Venecias, ne mund të ndërtojmë një proçes jashtëzakonisht model. Edhe ato gjëra që na ndajnë besoj që në dialog e sipër jam i bindur se mund ti zgjidhim.
Kush të hyjë në bisedime dhe për çfarë tryezash flasim?
Manjani: Fokusi i reformës në drejtësi është lënë që të jetë në parlament dhe arsyeja pse ka qenë kristal e qartë, se meqenëse në parlament vepron opozita dhe aty opozita ka vendin e vet, është në shtëpinë e saj që të jetë pjesë kontribuese substanciale e këtij procesi. Jam i bindur se opozita shqiptare ka luajtur një rol shumë të mirë. Mund të kishte qenë dhe më i mirë, edhe më i shpejtë në kohë, më proaktiv në fazat e hershme sepse ndoshta në ato fazat fillestare mund të kishte marrë edhe drejtim tjetër procesi në kuptimin e shkurtimit të kohës. Por sidoqoftë opozita me kontributin dhe materialet që ka prodhuar, me ekspertët që ka dërguar në proces ka dhënë absolutisht kontribut të jashtëzakonshëm falë edhe gjetjes që kjo reformë u vendos që të bëhej në parlament, në shtëpinë e politikës. Nuk kemi përse kërkojmë instrumenta të tjerë jashtë parlamentarë për ta bërë të mundur një reformë që do duhet të miratohet në parlament. Ajo që kërkohet sot dhe që na e kërkon dhe gjithë hapësira ndërkombëtare, partnerët tanë. Unë vij nga një vizitë në Gjermani dhe fjala konsensus mu transmetua në çdo takim. Sigurisht konsensus pozitiv, vullnetmirë, konsensus që ndihmon Shqipërinë.
Ajo çfarë druan njëra nga palët, PS, është që me konsensus të mos kuptojmë kushtëzim të mosbërjes së reformës.
Manjani: Të gjitha këto janë shqetësime reale sepse ne vimë nga një përvojë relativisht e vështirë kur u bë reforma territoriale-administrative ku ishte vështirësisht e gjetshme gjuha e konsensusit me gjithë përpjekjet që u bënë. Ka dhe arsye për të qenë disi skeptik, por këtë radhë është ndryshe, është një reformë shumë më e thellë, reformë që ka të bëjë me shtetin dhe jo thjesht partinë politike të radhës që është në pozitë apo opozitë. Mendoj që partitë politike duhet të luajnë rolin që u takon të luajnë dhe nëse një opozitë nuk luan rolin që duhet të luajë në reformën e shtetit sigurisht që kjo reformë do të jetë difektoze. Dhe pavarësisht numrave në parlament, se nuk është vetëm çështje numrash, por besimi që ne ta mbyllim njëherë e mirë kapitullin e mosbesueshmërisë. Kjo alibi duhet të përfundojë. Shtëpia ku duhet të ndërtohet një axhendë publike dhe politike, vendimarrëse për këtë reformë, ku më së pari janë ndryshimet kushtetuese. Duhet bërë dhe brenda shkurtit po të kishim mundësi. Pas kësaj janë 40 ligje jo të thjeshta për tu ndërtuar dhe më shumë probleme për tu diskutuar e që do kërkojnë kohën e tyre dhe që do marrin shumë energji për tu miratuar.
Ndjesë për insistimin, flasim për një tryezë politike Meta-Basha-Rama?
Manjani: T’ua them troç nuk e di sesi do jetë. Më së pari shoh një rol shumë më aktiv sesa deri më sot të Komisionit Parlamentar që është caktuar për këtë punë, që ka për detyrë. Aty ka deputetë, njerëz politik, kanë edhe ekspertë në rast nevoje që të bëjnë dhe formulimet e nevojshme seppse përsëri drafti ka nevojë për formulime dhe Venecia këtë thotë, por nuk përjashtohet as tryeza politike e kryetarëve të partive. Çdo gjë që i ndihmon dhe jep shpresë dialogut politik dhe që bën të mundshme miratimin e reformës në drejtësi sa më shpejt të jetë e mundur nuk ka pse të përjashtohet.
Është i mundur konsensusi për të përfunduar reformën?
Manjani: Jam shumë shpresëplotë se është i mundur konsensusi. Nuk besoj se sot ne mund të degdisemi e duam apo se duam reformën në drejtësi, të gjithë e duam, tani është momenti për ta treguar se realisht e duam.
Zgjedhja e kandidatëve, punonjësve të drejtësisë, Xhafaj thotë se emërimi duhet të jetë larg të përzgjedhurve politike.
Manjani: E saktë është. Nuk kam dëgjuar as PD ta mohojë këtë dhe ata janë dakort. Kanë patur disa qëndrime lidhur me zinxhirin e emërimeve në drejtësinë e re që kanë të bëjnë me parimin e karrierës, mundësinë, mbylljen e shtegut njëherë e mirë që në sistemin e drejtësisë të mos hyjnë njerëz nga jashtë sistemit. Të jenë vetëm ata që studiojnë në shkollën e Magjistraturës, një reformë shumë e madhe që duhet ta bëjmë. Dhe disa elementë të tjerë që kanë të bëjnë me nxitjen e profesionistëve në sistemin e drejtësisë. Kjo do garancitë e nevojshme. Edhe opozita jam i bindur se e ka kuptuar nuk është 2/3 apo 3/5 garancia e nevojshme, por sigursht një opozitë duhet të ketë gjithmonë garancitë e nevojshme në sistem që të jetë pjesmarrëse. Po kërkohet sesi të ndërtohet një formulë që partitë politike, palët parlamentare të pranojnë produktin, jo ta mbështesin.
Mund të jetë marsi kur bëhet miratimi i paketës kushtetuese?
Manjani: Nëse vullneti është i mirë jam i bindur që po dhe marsi mund të jetë. Po edhe në prill po shkoi… nuk është kjo tema. Me rëndësi të kemi një produkt cilësor, të mos nxitohemi. Ka disa defekte teknike të ligjit të dekriminalizimit që janë të llahtarshme. Sot vetëdeklarimet e policisë së shtetit duhet ti kontrollojë Ministri i Mbrojtjes sipas ligjit, është lapsus ligjor. Ça të them? Kështu është kur bëhet fët e fët. Nuk na duhet reformë për duartrokitje, por diçka që të funksionojë.
Do merrni ju si LSI, apo ju si Ministër i Drejtësisë iniciativa për tryeza politike për të cilat folëm?
Manjani: Jo nuk është detyra ime kjo. Jam kontribues në proces, as lider dhe as palë.
Venecia sërish ka kërkuar reduktimin e rolit të Ministrit të Drejtësisë.
Manjani: Venecia ka ripozicionuar rolin e Ministrit të Drejtësisë në ato terma që dhe unë vetë kam qenë shumë përkrahës. Ministri është përfaqësues i një pushteti përballë një pushteti tjetër që ka për detyrë të flasë në emër të qytetarëve të këtij vendi që ankohen.
Ka përplasje kompetencash apo dublim me inspektorin e lartë të drejtësisë?
Manjani: Nuk besoj nëse zgjidhen në mënyrë të harmonizuara, ka dy formula klasike që nuk kemi pse tti anashkalojmë, ose inpektori bëhet pjesë e Ministrit të Drejtësisë ose Inpektori rri ashti siç e kanë parashikuar, por gjithmonë Ministri ka rolin e tij për të luajtur.
Ka të drejtë Inspektori të hapë dhe mbyllë hetime?
Manjani: Sipas projektit jo, procedimet disiplinore. Në kushtet normale duhet të ishte detyrë e Ministrit. Por meqenëse këtu fillojnë e diskutojnë jo Ministëri është i një mazhorance, përmbysja që i është bërë është kjo. Ministri i Drejtësisë nuk është më anëtar i KLD, nuk merr vendime për emërimet dhe shkarkimet e gjyqtarëve por kjo nuk do të thotë që Ministri nuk çon para trupës vendimarrëse gjyqtarin që ka shkelur ligjin.
Formula e zgjedhjes së Prokurorit të Përgjithshëm me 2/3?
Manjani: Nuk e besoj se është taksative, kemi harxhuar shumë kohë me këtë. Futja e Këshillit të Prokurorisë si institucion i ri brenda Prokurorisë në thelb e zbut disi pushtetin e autoritar të Prokurorit të Përgjithshëm. Personalisht nuk jam i bindur se kjo është zgjidhja e duhur. Megjithatë ka insistime dhe hajde ta bëjmë. Prokuroria është një organ në kushtet e Shqipërisë absolutisht i centralizuar dhe debati për prokuroinë duhet të ishte i fokusuar në një drejtim tjetër. Problemi i Prokurorisë është çfarë përgjegjësie do ti japim. Kemi modelin anglosankson që përgjithësisht prokurorët janë pjesë e qeverisë dhe hetimin e bën gjithashtu qeveria. Ose sistemi tjetër është që prokurori del nga ekzekutivi por dhe hetimi shkon jashtë tij. Ne kemi një variant hibrid, një këmbë e kemi nga qeveria, një këmbë nga prokuroria. Deh asnjërën këmbë tek hetimi, kjo e ka marrë në qafë ndjekjen penale prej vitesh. Kjo ka çuar diskutimin se kush e ka fajin polici, prokurori, polici gjyqësor. Gjithë diskutimi në fund shkarkohet tek gjykata. Dy zgjidhje janë: O prokurori që ngre akuzën hyn në ekzekutiv dhe ekzekutivi bën dhe hetimin dhe qeveria është përgjegjëse. Ose Prokurori del jashtë ekzekutivit dhe ne duhet ti japim dhe hetimin. E dini kush e bën hetimin?
Policia gjyqësore.
Manjani: Policia gjyqësore e dini ku është?
Në Ministri të Brendshme.
Manjani: Ku është Prokurori këtu? Ky është ping-pongu. Duhet të mbyllet kjo histori.
Struktura e Posaçme Antikorrupsion dhe Kundër Krimit të Organizuar, SPAKU. Duhet të vendoset në Kushtetutë apo rregullohet me ligj?
Manjani: Për mua jo. Nuk ka vend në Kushtetutë ajo. Është e ngjashme me Prokurorinë e Krimeve të Rënda. Kur bëmë Prokurorinë dhe Gjykatën e Krimeve të Rënda nuk ndryshuam Kushtetutën, e bëmë pa ndryshime kushtetuese. E njëjta gjë mund të bëhet edhe më këtë formulë. Por me rëndësi është kush do merret me hetimin në këtë vend, nëse zgjidhim këtë SPAKU është gjëja më e thjeshtë. Nuk kemi nevojë të shpikim, ashtu si e kanë bërë kroatët ta bëjmë dhe ne. Me strukturë të posacme brenda Prokurorisë. Autonome nga Prokuroria. Drejtorin e propozon Ministri i Drejtësisë dhe e zgjedh prokurori i përgjithshëm.
Byroja Kombëtare e Hetimit u miratua në qeveria pak ditë para ardhjes së John Kerryt në Tiranë, duhet të jetë në Kuvend diku.
Manjani: Byroja Kombëtare e Hetimit nuk është miratuar në qeveri, nuk miraton ligje qeveria, propozon. Qeveria i ka propozuar parlamentit një draft për Byronë e Hetimit. I takon parlamentit ta shohë edhe në kuadër të Venecias edhe reformës për drejtësi.
Drafti që ka ardhur nga Venecia nuk përmend Byro Kombëtare të Hetimit.
Manjani: Si t’ia bëjmë tani? Nuk e di çfarë ndodhi por SPAKU që është struktura antikorrupsion e këtij shteti duhet bërë. Do bëhet me çdo kusht brenda kuadrit kushtetues, ligjor sipas modelit të gjykatës dhe prokurorisë së krimeve të rënda duke përdorur po të doni ju edhe modelin kroat që për mua dhe sipas analistëve ka qenë më i suksesshmi. Modele të tjera na kanë çuar në gjueti shtrigash dhe nuk kemi ndërmend të bëjmë reformë për gjueti shtrigash, por reformë për të luftuar korrupsionin. SPAKU do duhet të futet edhe në hullinë që ka thënë Venecia.
Byroja Kombëtare e Hetimit nuk do të ngrihet?
Manjani: Nuk e di. Gjithë SPAKU në vetevete është një strukturë hetimore. Quhet SPAK, apo Byro kjo është çështje emri.
Brenda SPAK-ut mund të ketë Byro?
Manjani: Po mund të jetë Byroja pjesë e SPAK-ut, e cila duhet të jetë pjesë e prokurorisë me sa duket.
Jo e Ministrisë së Brendshme?
Manjani: Patjetër që jo, kështu i bie teorikisht. Praktikisht mund të jetë dhe në Ministri të Brendshme, nuk e di. Por po të lexohen me vëmendje ato që ka thënë Venecia del i qartë konkluzioni.
Pse ka një hezitim për të mos pranuar modelin amerikan dhe anglosankson. Që Ministrri i Drejtësisë të jetë edhe Prokurori i Përgjithshëm?
Manjani: Nuk ka problem, unë e pranoj dhe atë. Kjo ka të bëjë me traditën jo fort të mirë në ndjekjet penale, komunizimni është ende i freskët në mendjet tona ku hetuesi dhe prokurori të bënin gjëmën dhe nëse hetuesi dhe prokurori motivohen politikisht atëherë sisgurisht që e kompromenton të tërën, ndjesinë e të dhënit drejtësi.
Ora News
